Bilindiği üzere ülkemizde 06/02/2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli depremler meydana gelmiş ve sonrasında 08 Şubat 2023 Tarihli ve 32098 Sayılı Resmî Gazete yayımlanan 6785 sayılı Cumhurbaşkanı kararı ile depremden etkilenen iller için üç ay süreyle olağanüstü hal ilan edilmiştir.
Olağanüstü hal ilan edilen illerde, yargı alanında hak kayıpları yaşanmaması için 11 Şubat 2023 Tarihli ve 32101 Sayılı Resmî Gazetede (1. Mükerrer) “Olağanüstü Hal Kapsamında Yargı Alanında Alınan Tedbirlere İlişkin 120 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” yayımlanmış olup, anılan kararname ile yargı alanındaki işlemler 06/04/2023 tarihine kadar durdurulmuştur.
Kamu İhale Kurumu tarafından da ülkemizde yaşanan ve 11 ili etkileyen depremler sonrasında ihale süreçlerinde yaşanacak sorunları çözmek ve uygulamayı yönlendirmek adına açıklamalar yapılmıştır.
06/2/02023 tarihinde yapılan duyuru ile;
“06/02/2023 tarihinde ülkemizde meydana gelen deprem mücbir sebep sebep olarak kabul edilmiş olduğu bu nedenle depremden (mücbir sebep) etkilenen iller olan Kahramanmaraş, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana, Adıyaman, Malatya, Osmaniye, Hatay ve Kilis’te yapılacak ihaleler ile bu illerdeki aday veya isteklilerin katılacağı ihalelere ilişkin olarak:
1) İhale tarihi 07/02/2023 – 17/02/2023 tarihleri arasında (bu tarihler dahil) olan ihaleler ihale tarihinden itibaren iki hafta sonra aynı saatte yapılmak üzere ertelenmiş olduğu, (bu erteleme depremden etkilenen 10 il için yapılmıştır.)
2) İhale tarihi 20/02/2023 tarihinden sonra (bu tarih dahil) olan ihalelerde, deprem felaketi nedeniyle önceden ilan edilen ihale tarih ve saatine kadar ihaleye yeterli sayıda teklifin ulaştırılamayacağının ve/veya ihalede rekabet ortamının sağlanamayacağının idarece öngörülmesi halinde, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 29’uncu maddesi uyarınca, ihale dokümanı alanların son teklif verme gününden en az on gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde zeyilname düzenlenerek son teklif verme süresinin uzatılabileceği,
3) Belgelerdeki bilgi eksikliğinin tamamlanması, aşırı düşük teklif açıklaması yapılması veya yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgeleri tevsik edici belgelerin sunulması için isteklilere verilecek sürenin belirlenmesinde, bu belgelerin temininde deprem felaketinden kaynaklanabilecek muhtemel sorunların göz önünde bulundurulması,
4) Sözleşme imzalama tarihi 07/02/2023 – 17/02/2023 tarihleri arasında (bu tarihler dahil) olan işlerde, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin mücbir sebep haline bağlı olarak sözleşmeye davet süresinin uzatılmasını talep etmesi halinde idarece sözleşmeye davet süresinin uzatılması,”
8/2/2023 tarihinde yapılan duyuru ile;
“1) 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 10 uncu maddesinde doğal afetler mücbir sebep halleri arasında sayılmış olduğundan, 06/02/2023 tarihinde ülkemizde meydana gelen depremlerden etkilenen iller olan Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa’da yürütülen kamu ihale sözleşmelerine veya bu illerde faaliyet gösteren kişilerin diğer illerde yürüttüğü ve depremlerden etkilenen sözleşmelere ilişkin mücbir sebep talepleri için Kamu İhale Kurumuna ayrıca başvuru yapılmasına gerek bulunmadığı;
Yükleniciler tarafından idarelere mücbir sebep başvurusunda bulunulması halinde, doğrudan idareler tarafından somut olayın niteliğine göre bu hususta süre uzatımı verilmesi, sözleşmenin feshi veya başvurunun reddedilmesi seçeneklerinden birine karar verilebileceği,
2) Depremlerden etkilenen illerde ortaya çıkan ihtiyaçların karşılanması amacıyla, devam eden kamu ihale sözleşmelerinde kullanılan iş gücü, iş makinesi, teçhizat ve ekipmanların ilgili kurum ve kuruluşların koordinasyonunda bölgeye sevk edilmesine ilişkin talepler karşısında, idarelerce yüklenicilere herhangi bir cezai işlem uygulanmaksızın gereken kolaylığın sağlanması,” hususlarına dikkat edilmesi gerektiği ifade edilmiştir.
Gelinen aşamada depremler dolayısıyla oluşan mücbir sebep nedeniyle 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında yapılan ihaleler ve bunların sözleşme süreçlerine ilişkin tedbirleri de içeren 127 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Kamu Alımları, Alacakları ve Sosyal Tesislerine İlişkin Bazı Tedbirlerin Alınması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 03 Mart 2023 Tarihli ve 32121 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Kararnamede, 06/02/2023 tarihinde ülkemizde meydana gelen depremler nedeniyle kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyaçlarının temininde aksaklıklar yaşanmaması, kamu hizmetlerinin zamanında yerine getirilmesi, ihale, sözleşme ve ihalelere yönelik başvuru süreçlerinin sorunsuz bir şekilde yürütülmesi ile olası mağduriyetlerin/hak kayıplarının önüne geçilmesi amacıyla ayrıntıları aşağıda bulunan tedbirlere yer verilmiştir.
1. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki ihalelere ilişkin tedbirler:
a) 11/2/2023 tarihli ve 120 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Yargı Alanında Alınan Tedbirlere İlişkin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde yer alan sürelerin durması ile ilgili hükümleri, dava açma ve yargılama sürecindeki işlemler ile olağanüstü hal ilan edilen illerde yapılan ihalelere ilişkin 4734 sayılı Kanunda öngörülen şikayet ve itirazen şikayet başvuru süreleri hariç, mezkûr Kanun kapsamındaki ihalelere ilişkin işlemlerde uygulanmayacaktır. Bu çerçevede, 120 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi gereği duran süreler 06/03/2023 tarihinden itibaren işlemeye başlayacaktır. Ancak, ihalelerle ilgili dava açma ve yargılama sürecindeki işlemler ile olağanüstü hal (OHAL) ilan edilen illerde (Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa) yapılan ihalelere ilişkin şikâyet ve itirazen şikâyet başvuru süreleri için 120 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin uygulanmasına devam olunacaktır.
b) OHAL ilan edilen illerde yapılan ihalelere ilişkin şikâyet ve itirazen şikâyet başvuru süreleri, 06/02/2023 tarihinden itibaren (bu tarih dahil) 06/04/2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) kadar duracaktır. Bunlara ilişkin duran süreler 07/04/2023 tarihinden itibaren işlemeye başlayacaktır.
c) OHAL ilan edilen illerde ortaya çıkan ihtiyaçların karşılanması amacıyla ülke genelinde yapılan ihalelerde, OHAL süresi boyunca, 4734 sayılı Kanunla belirlenen süreler (40, 41 ve 42’nci maddelerinde belirlenen süreler) beklenilmeden sözleşme imzalanabilecektir. Bu şekilde imzalanan sözleşmelerde, şikâyet ve itirazen şikâyet başvuruları üzerine idare veya Kamu İhale Kurulu kararına bağlı olarak işin yüklenicisinin değişmesi gerekmesine rağmen, yeni yüklenici adayının sözleşme imzalamaması halinde, mevcut sözleşme feshedilmeksizin ilk yüklenici ile işe devam edilebilecektir.
İhalenin karara bağlanması ve onaylanması
Madde 40- 37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.
….
İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi
Madde 41- İhale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil olmak üzere, ihaleye teklif veren bütün isteklilere bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verilir.
İhale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren; 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün geçmedikçe sözleşme imzalanamaz.Sözleşmeye davet
Madde 42- 41 inci maddede belirtilen sürelerin bitimini, ön mali kontrol yapılması gereken hallerde ise bu kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden itibaren üç gün içinde ihale üzerinde bırakılan istekliye, tebliğ tarihini izleyen on gün içinde kesin teminatı vermek suretiyle sözleşmeyi imzalaması hususu bildirilir.
d) OHAL ilan edilmeyen illerde yapılan ihalelerde, OHAL süresi içinde sözleşme imzalamaya davet edilen ve 6/2/2023 tarihi itibarıyla ticari merkezi veya ihaleye teklif sunan şubesi OHAL ilan edilen illerde bulunan isteklilere, talepleri halinde, idarece 10 güne kadar ek süre verilebilecektir. Ancak, bu isteklilerin depremden kaynaklı mücbir sebep haline bağlı olarak sözleşme imzalayamamaları halinde haklarında yasaklama ve teminatın gelir kaydedilmesi yaptırımlar uygulanmayacaktır.
e) OHAL ilan edilen illerde ortaya çıkan ihtiyaçların karşılanması amacıyla ülke genelinde yapılan ihalelerde de isteklilerin depremden kaynaklanan mücbir sebep haline bağlı olarak sözleşme imzalayamaması halinde yasaklama ve teminatın gelir kaydedilmesi yaptırımları uygulanmayacaktır.
2. Kamu ihale sözleşme süreçlerine ilişkin alınan tedbirler:
Olağanüstü hal ilan edilen illerde devam eden sözleşmeler kapsamında sözleşmenin tarafı olan idarece, depremden kaynaklanan mücbir sebep hali nedeniyle;
a) 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 10 uncu maddesi hükmü saklı kalmak kaydıyla, sözleşme konusu işin ifasının imkansız hale geldiğinin veya sözleşme konusu işe ihtiyaç kalmadığının anlaşılması halinde sözleşmenin feshedilerek işin genel hükümlere göre tasfiye edilmesine, Yüklenicinin başvurusu üzerine sözleşmenin bir defaya mahsus olmak üzere devrine, olağanüstü hal süresinin bitimine kadar (Burada sözleşme devri kararları için son tarih OHAL süresinin bitim tarihi olarak belirlenmiştir.) karar verilebilecektir.
Kamu İhale Kurumu tarafından yapılan açıklama ile OHAL ilan edilen illerde 3/3/2023 tarihi itibarıyla devam eden sözleşmelerin feshedilebileceği veya yüklenicinin başvurusu ve sözleşmenin tarafı idarenin onayıyla devredilebileceği ifade edilmiştir.
b) 6/2/2023 tarihi itibarıyla; Ticari merkezi olağanüstü hal ilan edilen illerde bulunan yüklenicinin, olağanüstü hal ilan edilmeyen illerde yükleniminde bulunan sözleşmeleri, Şubesi olağanüstü hal ilan edilen illerde bulunan yüklenicinin, aynı şubesi tarafından olağanüstü hal ilan edilmeyen illerde yükleniminde bulunan sözleşmeleri, yüklenicinin başvurusu üzerine sözleşmenin tarafı olan idarenin onayıyla devredilebilecektir. Devir kararları için son tarih OHAL süresinin bitim tarihi olarak belirlenmiştir.
c)Bu madde kapsamında sözleşmenin feshedilerek işin tasfiye edilmesi veya sözleşmenin devredilmesi durumunda yüklenici, fesih veya devir tarihine kadar gerçekleştirdiği imalatlar, işler veya teslimatlar dışında idareden herhangi bir mali hak talebinde bulunamayacaktır.
d) Sözleşmenin feshi veya devri halinde yüklenici hakkında, fesihten veya devirden kaynaklanan kısıtlama ve yaptırımlar uygulanmaz ve yüklenicinin teminatları iade edilir.
e) Devredilen sözleşmelerde devir alacaklarda ilk ihaledeki şartlar, devir tarihi itibarıyla aranacak olup, yüklenimi ortak girişim tarafından yürütülen sözleşmelerde ortaklar arasında devir veya hisse devirlerinde ilk ihaledeki yeterlik şartlar aranmaz.
f) Bu kapsamda düzenlenecek fesih namelerden ve devir sözleşmelerinden damga vergisi alınmayacaktır.
3. Kamu ihale, alım ve sözleşme süreçlerine ilişkin diğer tedbirler:
(Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) üzerinden yürütülecek işlemlere ilişkin tedbirler)
a) Olağanüstü hal ilan edilen illerdeki idareler tarafından 4734 sayılı Kanun kapsamındaki ihalelere ilişkin işlemlerin, depremden kaynaklanan mücbir sebep hali nedeniyle tamamlanamayacağının anlaşılması halinde, bu ihalelere yönelik durdurma, erteleme, yenileme, iptal etme ve diğer tedbirleri almaya Kamu İhale Kurumu yetkili olup, bu durumlarda Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden gerekli bildirimler yapılacaktır.
b) Olağanüstü hal ilan edilen illerdeki idareler tarafından depremden kaynaklanan mücbir sebep hali nedeniyle ihale, alım ve sözleşme süreçlerine ilişkin Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden yapılamayan işlemlerden hangilerinin fiziki ortamda yapılacağını ve bunlarla ilgili alınacak tedbirleri belirlemeye Kamu İhale Kurumu yetkilidir. (Mücbir sebep nedeniyle EKAP üzerinden elektronik ortamda gerçekleştiremediği işlemlerden, Kamu İhale Kurumunca izin verilenler fiziki ortamda yapılabilecektir.)
Olağanüstü hal ilan edilen illerde ortaya çıkan ihtiyaçların karşılanması amacıyla, olağanüstü hal süresinin bitimine kadar Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinde ihalelere ilişkin her türlü işlem (teklif alma, değerlendirme, tebligat gönderme vb.), iş günü ve mesai saatleri dışında da yapılabilir.
4. Doğrudan temin alımları ile istisnalara ilişkin tedbirler:
Bu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 2’nci, 3’üncü ve 4’üncü maddeleri, ilgili mevzuatında düzenleme yapılmasına gerek bulunmaksızın, niteliğine uygun düştüğü ölçüde ve olağanüstü hal süresinin bitimine kadar;
a) 4734 sayılı Kanunun 22’nci maddesi kapsamında doğrudan temin yöntemiyle yapılan,
b) 4734 sayılı Kanunda veya diğer kanunlarla bu Kanundan istisna edilen,
alım ve/veya ihaleler ile bunlara ilişkin sözleşmeler için de uygulanır.