Alt analiz veya yardımcı analiz olarak bilinen ve esas itibarı ile inşaat imalat analizlerinde kullanılan, kendi başına bir imalat olmayıp esas imalat için gerekli bir malzeme temin ve hazırlığı veya makine analizini temsil eder.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan analiz kitabında alt analiz ve yardımcı analizlerin birçoğu için birim fiyat yayınlanmamaktadır. Örnek;
- 03.500 grubu saatlik makine bedellerin bulunmasını sağlayan analizler
- 08.000 grubu, kum, çakıl, kırmataş, ocak taşı, stabilize vb. ocak malzemelerin imalata hazır hale getirilmesi için gerekli girdileri içeren analizler
- 10.000 grubu, imalat da kullanılmak üzere çimento vb. bağlayıcı malzemeleri de içeren harç hazırlama analizleri
Örnek.01: “Y.18.001/C13 Tuğla Duvar” pozu içinde yer alan “10.041/A1(Y) Kireç Harcı Yapılması”
Örnek .02: “Y.15.014/4A Makineli Kazı” pozu içinde yer alan “03.505/2(Y) Ekskavatör”
Örnekleri de dikkatlice incelediğimizde “tek başına imalat olmayan analizler” ile ne demek istediğimiz daha iyi anlaşılacaktır. Özel bir yardımcı analiz yapılması işlemi inşaat analizi yapma ile aynı süreci içermektedir.
Alt analizlerin bir diğer özelliği fiyatlarının karsız oluşudur. Zira bulunan fiyat başka bir analizin içerisinde kullanılacağından “Kar ve Genel Gider” hariç olmalıdır. Aksi durumda bu pozların kullanılacağı asıl analizlerde alt analiz için mükerrer kar ödemesi gerçekleşir. Bu durum her zaman dikkat edilmesi gereken bir husustur.
Özel Makine Analizi Oluşturma
Sıfırdan özel bir makine analizi oluşturacaksak makinenin 1 saatlik çalışma tutarını tespit etmemiz gerekir. Makinelerin 1 saatlik tutarını bulurken aşağıdaki 5 faktör dikkate alınır. Bunlar;
- Amortisman : A / N1
- Yedek parça : 0,53 x A / N1
- Tamir, bakım : 0,13 x A / N1
- Sermaye faizi, sigorta, depolama ve diğer resmi giderler : (0,08 x (N+1) x A ) / (2xN1)
- Nakil, Montaj, Demontaj : 0,02 x A / n
Formül değişkenleri;
A : Yeni makinenin (ekipmanlarıyla birlikte) satınalma bedeli TL
N : Amortisman süresi Yıl
N1 : Amortisman süresi Saat
n : Makinenin 1 yılda çalıştığı kabul edilen süre Saat
Makinenin 1 Saatlik Çalışma Tutarı = Amortisman + Yedek Parça + Tamir Bakım + Sermaye Faizi, Sigorta, Depolama ve Diğer Resmi Giderler + Nakliye, Montaj, Demontaj
NOT: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan makine analizlerinde öncelikli olarak makinenin 1 saatlik çalışma miktarı tespit edilir ve bu miktar üzerinden makine tutarı hesaplanır. Bunun için formüldeki “A- Yeni Makinenin Satın Alma Bedeli” değeri 1 olarak kabul edilir. Hesaplama sonucu çıkan değerlerin toplamı makinenin 1 saatlik çalışma miktarını verir.
Makinenin 1 Saatlik Çalışma Miktarı = Amortisman + Yedek Parça + Tamir Bakım + Sermaye Faizi, Sigorta, Depolama ve Diğer Resmi Giderler + Nakliye, Montaj, Demontaj
Analiz hesabında bulunan miktar tekrar makine birim fiyatı ile çarpılarak makinenin 1 saatlik çalışma tutarı hesaplanır.
Örnek: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan “03.505/2(Y) Ekskavatör” analizini incelediğimizde
A : Yeni makinenin (ekipmanlarıyla birlikte) satınalma bedeli 1 TL
N : Amortisman süresi 6 Yıl
N1 : Amortisman süresi 12.000 Saat
n : Makinenin 1 yılda çalıştığı kabul edilen süre 2.000 Saat
Makinelerin Amortisman Müddetleri İle Saatlik Amortisman Müddetini Gösterir Cetvel
| Makinenin İsmi | Saat (n) | Yıl (N) | Saat (N1) |
| Ekskavatör | 2.000 | 6 | 12.000 |
| Traktör + Skreyper | 2.000 | 6 | 12.000 |
| Traktör + Buyldozer | 2.000 | 6 | 12.000 |
| Traktör + Ripper | 2.000 | 6 | 12.000 |
| Motor Grayder | 2.000 | 6 | 12.000 |
| Lastik Tekerlekli Traktör + Skreyper | 2.000 | 6 | 12.000 |
| Titreşimli Silindir | 2.000 | 6 | 12.000 |
| Demir ve Lastik Tekerlekli Silindir | 2.000 | 6 | 12.000 |
| Keçi Ayağı | 2.000 | 6 | 12.000 |
| Lastik Tekerlekli ve Paletli Yükleyici | 2.000 | 5 | 10.000 |
| Motopomp, Betoniyer, Motorlu Kompaktör | 1.000 | 6 | 6.000 |
| Kompresör (Komple), Vibratör | 1.250 | 6 | 7.500 |
| Kamyon Arazöz | 250 | 6 | 1.500 |
| Kamyon Arazöz | 2.000 | 6 | 12.000 |
| Kompresörlü Şahmerdan | 2.000 | 6 | 12.000 |
| Buharlı Şahmerdan | 2.000 | 9 | 18.000 |
| Konkasör | 2.000 | 6 | 12.000 |
| Eleme Makineleri | 2.000 | 6 | 12.000 |
| Fore Kazık Delgi Makinesi | 2.000 | 9 | 18.000 |
| Jeneratör | 2.000 | 8 | 16.000 |
| Duba | 2.000 | 9 | 18.000 |
| Romorkör | 2.000 | 9 | 18.000 |
| Maçula | 2.000 | 9 | 18.000 |
Makine analizi yaparken makine miktarı ile birlikte operatör kaç saat çalışır, 1 saatlik çalışmada ne kadar akaryakıt kullanılır makinenin yağ vb. giderleri nedir? Bunlarında dikkate alınması gerekir. Bu analizin sonucunda makinenin bir saatlik çalışma karşılığında ki fiyatını bulmuş olursunuz.
Analiz yazı dizimizdeki bir sonraki makaleyi okumak için tıklayın.
Yazı dizimize ait tüm yazıları görmek için tıklayın.