Aşırı Düşük Teklif Açıklama Dosyalarının Hazırlanması

Aşırı düşük teklif nedir?

Aşırı düşük teklif, İhale komisyonu tarafından verilen tekliflerin değerlendirmesi yapıldıktan sonra, teklif fiyatı hizmet alımı ve yapım işleri ihalelerinde hesaplanan sınır değerin altında olan, mal alımı ihalelerinde ise verilen tekliflerden diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre aşırı düşük olduğu ihale komisyonunca karar verilen teklifi ifade etmektedir. Sınır değerin altındaki tekliflerin idare tarafından ihale dokümanı kapsamında talep edilmesi durumunda aşırı düşük teklif açıklama dosyalarının hazırlanması gerekmektedir.

Aşırı düşük teklifler ile ilgili esas düzenleme 4734 sayılı Kanunun 38’inci maddesinde yapılmıştır. Bununla birlikte anılan kanun maddesinde yer verilen hükümlere paralel düzenlemeler ihale uygulama yönetmelikleri ile Kamu İhale Genel Tebliğinde yapılmıştır.

Aşağıdaki düzenlemelerden de görüleceği üzere istekli tarafından sunulan bir teklifin aşırı düşük teklif olmasını etkileyen bir çok etken bulunmaktadır. Bunlar kısaca yaklaşık maliyet, verilen tüm teklifler, yapım ve hizmet alımı ihalelerinde sınır değer katsayısıdır.

Aşırı düşük tekliflerin alım türüne farklı olması, idareler tarafından yapılması gereken işlemlerin fazla olması hususları ile istekli firmaların aşırı düşük teklif açıklama yöntem ve detaylarının fazlalığı hususu birlikte göz önünde bulundurulduğunda, hem kamu idarelerinin hem de özel sektör firmalarının bu konuda profesyonel destek almaları önem kazanmaktadır. Konu ile ilgili Kamu İhale Kurul kararları incelendiğinde çok sayıdaki kurul kararında idarelerin eksik işlemleri nedeniyle aşırı düşük tekliflerin açıklama süreçlerinin yenilenmesi gerektiği veya isteklinin açıklanabilecek savunmalarının mevzuat uygunsuzlukları nedeniyle değerlendirme dışı bırakıldığı görülmektedir.

Özellikle 18/05/2024 tarihli ve 32550 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak, 15/06/2024 tarihinde yürürlüğe giren değişiklikler sonrasında aşırı düşük tekliflerin açıklanması hususu ayrı bir öneme sahip olmuştur.

Buna göre;

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 38’inci maddesi

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 38’inci maddesinde aşağıdaki hükümlere yer verilmiştir.
İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Anılan kanun maddesinde ayrıca, “Kamu İhale Kurumu, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” Hükümlerine yer verilmiştir.

Bu hükümlerden anlaşılacağı üzere aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi ihale komisyonu tarafından Kamu İhale Kurumu tarafından belirlenen esaslar çerçevesinde yapılması gerekmektedir.

Yapım işleri ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesi

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin “Sınır değer ve aşırı düşük” başlıklı60’ıncı maddesinde aşağıdaki düzenlemelere yer verilmiştir.

(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.
(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.

a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;

1) Yapım yönteminin ekonomik olması,;
2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
3) Teklif edilen işin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

b) Aşırı düşük teklif sınır değerinin altında teklif sunan isteklilerin teklifi açıklama istenmeksizin reddedilir.

(3) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin ~~üçte birine~~ (Değişik ibare: 18/05/2024-32550 R.G./27. md., yürürlük: 15/06/2024) yarısına eşit veya bu değerin üzerinde olan ihalelerde, ikinci fıkranın (a) bendinin kullanılması zorunludur.

(4) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin ~~üçte birine~~ (Değişik ibare: 18/05/2024-32550 R.G./27. md., yürürlük: 15/06/2024) yarısına kadar olan ihalelerde ikinci fıkranın (a) veya (b) bendindeki seçeneklerden birisinin kullanılması zorunludur.

(5) Kurum tarafından yayımlanan aşırı düşük teklif açıklama istenilmeksizin reddedilecek tekliflere ilişkin alımlar listesinde yer alan işlerin ihalelerinde ikinci fıkranın (b) bendinin kullanılması zorunludur.

Bu düzenlemelerden anlaşılacağı üzere yapım işlerinin tamamında Kamu İhale Kurumu tarafından belirlenen yönteme göre sınır değerin hesaplanması zorunludur.

Sınır değer hesaplandıktan sonra, sınır değerin altında kalan ve aşırı düşük teklif olarak nitelendirilen tekliflerin nasıl değerlendirileceğinin ise yaklaşık maliyet ile yapım işleri ihalelerine ait eşik değerin ilişkilendirmesine bağlı olarak ihale dokümanında yer verilen yönteme göre yapılması gerekmektedir.

Yapım işleri ihalelerinde sınır değer tespiti

Sınır değer, aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla Kamu İhale Genel Tebliğinde açıklanan esaslar çerçevesinde idarece hesaplanan değeri ifade etmektedir.

Kamu İhale Genel Tebliğinin BİRİNCİ BÖLÜM Yapım İşi İhalelerine İlişkin Özel Hususlar kısmında “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde hesaplama yöntemine yer verilmiştir.

45.1.1Yapım işleri ihalelerinde, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan geçerli teklifler tespit edildikten sonra;

Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerindeki ve % 40’ının altındaki teklifler dikkate alınmaksızın, geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması ve standart sapması hesaplanır.

T_ort1 : Geçerli tekliflerin (T_n) aritmetik ortalaması (T_ort1 = )

σ : Geçerli tekliflerin standart sapması (σ = √((∑▒(T_n-T_ort1 )^2 )/((n-1) )))

Aritmetik ortalamadan standart sapma çıkartılır ve eklenir.
Tort1- σ
Tort1+ σ
Aritmetik ortalama değerinin standart sapma kadar aşağısı ve standart sapma kadar yukarısı arasında kalan bölgede yer alan tekliflerin tekrar ortalaması alınmak suretiyle, ikinci aritmetik ortalama bulunur.
Ti : Standart sapma aralığında kalan teklifler : { Ti: (Tort1- σ ≤ Ti ≤ Tort1+ σ)}
Tort2 : Standart sapma aralığında kalan tekliflerin (Ti) aritmetik ortalaması (Tort2= (∑▒T_i )/n)
Hesaplanan ikinci aritmetik ortalama yaklaşık maliyete bölünmek suretiyle (C) değeri elde edilir.
C : Tort2/YM
(C) değeri aşağıdaki eşitliklerin ilgili olanında yerine konularak (K) değeri bulunur.
C < 0,60 → K=C
0,60 ≤ C ≤ 1,00 → K=((3,2 C-C^2-0,6))/((C+1) )
C > 1,00 → K=(〖(C〗^(2 )-0,8 C+1,4))/((C+1) )
Sınır değer aşağıdaki eşitlikten bulunur:
SD (Sınır değer) = (K×T_ort2)/(C×N)

45.1.1.1. Sınır değer eşitliğinde yer alan (N), “sınır değer katsayısı”nı temsil etmekte olup bu katsayı, 11/06/2011 tarihli ve 27961 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliği”nde yer alan “B-Üstyapı (Bina) İşleri”, “C-Sıhhi Tesisat ve Mekanik Tesisat İşleri”, “D-Elektrik İşleri”, “E-Elektronik ve İletişim İşleri” grubundaki yapım işleri ile bu işlerle ilgili tamamlama, onarım, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işlerinde (1,00), diğer yapım işlerinde (1,20)’dir. İhale konusu yapım işinin kapsamında farklı katsayılara tabi iş kısımlarının bulunması durumunda; sınır değer katsayısı, söz konusu kısımlardan toplam yaklaşık maliyeti içindeki ağırlık oranı en fazla olana göre belirlenir.

45.1.1.2. Gerekli görülmesi durumunda, (45.1.1.1.) maddesi uyarınca belirlenen sınır değer katsayıları yerine, işin niteliğine göre;

a) Mevzuatı uyarınca kendisine yapım işi yaptırma yetkisi verilen bakanlıklar tarafından, bakanlık merkez ve taşra teşkilatı ile bağlı, ilgili veya ilişkili olan idareleri için,

b) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, (a) bendinde sayılan idareler dışındaki idareler için,

(1,00)’den küçük, (1,20)’den büyük olmamak üzere (N) sınır değer katsayıları belirlenebilir. Ayrıca Bakanlıklar tarafından ön proje üzerinden ihalesi yapılacak olan üst yapı işleri için (0,90)’dan küçük, (1,10)’dan büyük olmamak kaydıyla farklı katsayılar belirlenmesi de mümkündür. Belirlenen katsayılar, Resmî Gazete’de ilan edilir.

45.1.1.3. İhalede uygulanacak sınır değer katsayısı, ihale ilanı ile idari şartnamenin “Diğer hususlar” başlıklı bölümünde belirtilir.

45.1.1.4. Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerinde ve % 40’ının altındaki teklifler dışında tek geçerli teklif bulunması durumunda; “T_ort2” değeri tek geçerli teklife eşittir. Yaklaşık maliyetin % 40-% 120 aralığında geçerli teklif bulunmaması durumunda; sınır değer yaklaşık maliyetin % 40’ıdır.

(45.1.1.) maddesine göre yapılan hesaplama sonucunda sınır değerin yaklaşık maliyetin % 40’ının altında çıkması durumunda sınır değer yaklaşık maliyetin % 40’ı olarak belirlenir.

Sınır değer hesaplanmasında idarelerin faydalanmasına yönelik olarak hazırlanan “Yapım işlerinde sınır değer hesaplama aracı” programına Kurumun EKAP (https://ekap.kik.gov.tr/EKAP/Vatandas/SinirDegerHesaplama.aspx ) internet sayfasından erişilebileceği gibi Hakediş.org web sayfasında yer alan ihale araçları sekmesinden de (https://www.hakedis.org/ihale-araclari/sinir-deger-hesaplama ) ulaşılabilir.

45.1.1.5. Bu madde kapsamında sınır değer hesaplanmasında, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan isteklilerin teklifleri “geçerli teklif” olarak dikkate alınacaktır.

Özetlemek gerekirse yapım işlerinde teklif mektubu ve geçici teminatı uygun olan ve teklifi yaklaşık maliyetin % 40-% 120 aralığında olan isteklilerin tekliflerinin aritmetik ortalaması ile standart sapma hesaplamaları çerçevesinde, (N), sınır değer katsayısı ve C (T_ort2/YM) değeri dikkate alınarak hesaplanmaktadır.

Buna göre yapım işlerinde sınır değer hesabında aşağıdaki değerler dikkate alınmaktadır.

Yaklaşık maliyet tutarı
Teklifi geçerli istekliler tarafından sunulan teklif tutarları
N sınır değer katsayısı
C (T_ort2/YM) değeri

Yapım işlerinde sınır değerin altında kalan tekliflerin açıklanması ve değerlendirilmesi

Yapım işlerinde sınır değerin altında kalan tekliflerin açıklanması ve değerlendirilmesi ile ilgili düzenlemeler aynı şekilde Kamu İhale Genel Tebliğinin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde yer verilmiştir. Madde metni incelendiğinde aşağıdaki hususlara yer verildiği görülmektedir.

45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.

45.1.2.1. İhale komisyonunca, tebliğin 38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.

Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.

45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.

Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.

Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.

Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.

Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.

45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.

İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.

45.1.3. (Değişik: 07/06/2014-29023 R.G./ 22.md.; Değişik madde: 18/05/2024-32550 R.G./24. md., yürürlük: 15/06/2024) İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;

a) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde, toplam teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri,

b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri,

sunacaklardır.

Sunulan analizlerde, kâr ve genel giderler hariç analiz girdilerinin toplam tutarının asgari %10’u oranında yüklenici kârı ve genel gider öngörülmesi zorunludur. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.

Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde istekli tarafından sunulacak hesap cetvelinde, sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının her biri için miktar ve birim fiyatların ayrı ayrı gösterilmesi zorunlu olmayıp, sorgulanmayan iş kalemlerinin tamamı için teklif edilen toplam bedelin gösterilmesi yeterlidir. Bu bedel isteklinin ihalede sunduğu teklif bedelinin %10’undan az olamaz.

Analizlerde, açıklama istenilmeyen her bir analiz girdisinin birim fiyatı ve birim fiyatla miktarın çarpılması sonucu bulunan tutarı için bir kuruşun altında bedel öngörülemez.

Analizlerde, birim fiyatla miktarın çarpılması sonucu bulunan ve bir kuruşun üzerinde olan tutar virgülden sonra en yakın iki ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılır. Yuvarlama işleminde yarım kuruş ve üzerindeki değerler bir kuruşa tamamlanır; yarım kuruşun altındaki değerler ise dikkate alınmaz. Yuvarlamalar nedeniyle oluşan hesaplama farklılıkları ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Yapılan bu düzeltme sonucu bulunan tutarın, açıklama yapılan iş kalemi/iş grubu için teklif edilen fiyatı aşması halinde isteklinin teklifi reddedilir.

45.1.4. (Değişik: 07/06/2014-29023 R.G./ 23.md.) İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;

a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

b) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; iş kalemleri ve/veya iş gruplarının yapım şartlarına bağlı kalınarak, her iş kalemi/iş grubunun içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.

İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.

45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.

İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.

45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.

45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb. iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.

45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.

45.1.10. İhale komisyonu, sınır değerin altındaki tekliflerin önemli bileşenlerini;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda istekliler tarafından yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır.

45.1.11. Yapım yönteminin ekonomik olması hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; kullanılan yapım yöntemi ve teknolojisinin sağlayacağı maliyet avantajının açıklanması gereklidir.

45.1.12. teknik çözümler, yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar veya yapım işinin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; belirtilen çözüm, avantajlı koşul ve özgünlük sayesinde elde edilen maliyet avantajı açıklanmalıdır.

45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.

İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;

a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,

b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,

c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,

ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,

d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,

e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,

f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.

İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.

Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir).

Yüklenicinin dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması yeterlidir.

Bu çerçevede;

Öncelikle aşırı düşük teklif sorgulaması öngörülen ihalelerde, aşırı düşük tekliflerin istekliler tarafından açıklanması ve ihale komisyonunca da doğru değerlendirilmesi için idarece yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında tebliğin 38’inci maddesi kapsamında gerekli işlemlerin yapılması gerekmektedir. İhale komisyonu tarafından da yaklaşık maliyet hesaplamaları sırasında yapılan işlemler neticesinde sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntıların açıklanmasını verilen sürede yazılı olarak sunmasını ister.

İstekliler tarafından ise yapılacak olan açılamalar kapsamında aşağıdaki yöntemleri kullanarak,

Teklif türüne uygun olarak analiz yapılarak açıklama,
Analiz girdilerine (rayiç) ilişkin açıklama,
Analiz yapılması mümkün olmayan veya idarece analiz hazırlanmayan özel iş kalemleri paçal iş kalemleri için tebliğin 45.1.13 maddesi uyarınca analiz hazırlanmadan açıklama,
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile rayiç fiyatlarının liste şeklinde poz numarası belirtilerek açıklama
45.1.13 maddesi uyarınca yapılacak açıklamalarda ilgili bilgi ve belgeleri düzenleyerek açıklama dosyasına eklemek suretiyle

Açıklama dosyalarını verilen süre içeresinde hazırlayabilirler.

Açıklama dosyalarının mevzuat düzenlemelerine uygun hazırlanabilmesi için temel şart idare tarafından ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde gerekli olan bilgi ve belgelerin tamamına yer verilmiş olmasıdır.

Hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesi

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 59’uncu maddesinde aşağıdaki düzenlemelere yer verilmiştir.

“(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.

(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.

1) Verilen hizmetin ekonomik olması,
2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
3) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,

b) Aşırı düşük teklif sınır değerinin altında teklif sunan isteklilerin teklifi açıklama istenmeksizin reddedilir.

(3) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına eşit veya bu değerin üzerinde olan ihalelerde, ikinci fıkranın (a) bendinin kullanılması zorunludur.

(4) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına kadar olan ihalelerde ikinci fıkranın (a) veya (b) bendindeki seçeneklerden birisinin kullanılması zorunludur.

Bu bağlamda aşırı düşük teklif sorgulaması çok sayıda şikayet başvurusuna konu edildiğinden dolayı Kamu İhale Kurulunun 24.01.2022 tarih ve 2022/DK.D-29 sayılı düzenleyici kurul kararında; ilanı veya duyurusu 09/02/2022 tarihi ve sonrasında yapılacak ihalelerde uygulanmak üzere yaklaşık maliyeti 4734 sayılı Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına kadar olan

Malzemeli Yemek Hizmetleri,
Personel/Öğrenci Taşıma Hizmetleri,
Araç Kiralama Hizmetleri,

Hizmet alımlarında, sınır değerin altında olduğu tespit edilen tekliflerin Kanunun 38 inci maddesinde öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesi suretiyle ihalenin sonuçlandırılmasına, Birden fazla hizmet işini kapsayan ve bu işlerden birinin veya birkaçının ekli listede bulunduğu tespit edilen işlerde, listede bulunan alımın yaklaşık maliyetteki ağırlığının yarıdan fazla olması durumunda işin tamamının listede bulunduğunun kabul edilmesine, karar verilmiştir.

Bu düzenlemelerden anlaşılacağı üzere hizmet alımı ihalelerinde de yapım işleri ihalelerinde olduğu gibi işlerin tamamında Kamu İhale Kurumu tarafından belirlenen yönteme göre sınır değerin hesaplanması zorunludur.

Sınır değer hesaplandıktan sonra, sınır değerin altında kalan ve aşırı düşük teklif olarak nitelendirilen tekliflerin nasıl değerlendirileceğinin ise yaklaşık maliyet ile hizmet alımı ihalelerine ait eşik değerin ilişkilendirmesine bağlı olarak ihale dokümanında yer verilen yönteme göre yapılması gerekmektedir.

Yaklaşık maliyeti 4734 sayılı Kanunun 8’inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına kadar olan, Malzemeli Yemek Hizmetleri, Personel/Öğrenci Taşıma Hizmetleri ve Araç Kiralama Hizmetleri, hizmet alımlarında, sınır değerin altında olduğu tespit edilen tekliflerin açıklama istenilmeksizin reddedilmesi suretiyle ihalenin sonuçlandırılması gerekmektedir.

Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti

Daha önce de ifade edildiği üzere sınır değer, aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla Kamu İhale Genel Tebliğinde açıklanan esaslar çerçevesinde idarece hesaplanan değeri ifade etmektedir.

Kamu İhale Genel Tebliğinin ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Hizmet Alımı İhalelerine İlişkin Özel Hususlar kısmında “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde hesaplama yöntemine yer verilmiştir. Buna göre;

79.1. Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer aşağıdaki kurallara göre tespit edilir.

79.1.1. Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde kar hariç yaklaşık maliyet tutarı sınır değer olarak kabul edilir.

Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı; Kanun ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca ihale konuşu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dâhil işçilik giderinden oluştuğu ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin hizmet alımlarıdır. Danışmanlık hizmetleri, hastane bilgi yönetim sistemi hizmetleri ve çağrı merkezi hizmetleri, söz konusu koşullara bakılmaksızın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet olarak kabul edilmemektedir. Mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan, yıl boyunca devam eden, niteliği gereği süreklilik arz eden ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı park ve bahçe bakım ve onarımı ile çöp toplama, cadde, sokak, meydan ve benzerlerinin temizlik işleri ise diğer koşullara bakılmaksızın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet olarak kabul edilmektedir. Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinin birim fiyat teklif alınmak suretiyle gerçekleştirilmesi ve ihale üzerinde bırakılan istekli ile birim fiyat sözleşme imzalanması zorunluluğu bulunmaktadır.

Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde isteklilerin teklif bedelleri varsa yüklenici karı ile asgari işçilik maliyeti, işçilikle bağlantılı ayni giderler, hizmetin yürütülmesine yardımcı unsurlar ile sözleşme giderleri ve genel giderlerden oluşmaktadır.

79.1.2. Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı ihalelerinde sınır değer;

SD: Sınır değeri,
YM: Yaklaşık maliyeti,
n: İhalenin ilk oturumunda teklif mektubu ve geçici teminatı usulüne uygun olduğu anlaşılan ve teklif tutarı yaklaşık maliyetin yüzde 60’ından düşük ve yaklaşık maliyetten yüksek olanlar dışındaki isteklilerin teklif sayısını,
T1, T2, T3….Tn: İhalenin ilk oturumunda teklif mektubu ve geçici teminatı usulüne uygun olduğu anlaşılan (ve teklif tutarı yaklaşık maliyetin yüzde 60’ından düşük ve yaklaşık maliyetten yüksek olanlar dışındaki isteklilerin teklif bedellerini,
R: Sınır Değer Tespit Katsayısını ifade etmek üzere;

SD= ((YM+∑_(k=1)^n▒Tn)/(n+1))xR
Formülüyle hesaplanır.

79.1.3. 79.1.2 nci maddede yer alan R değeri her yıl 1 Şubat tarihinden geçerli olmak üzere Kurum tarafından (Değişik ibare: 18/05/2024-32550 R.G/39. md., yürürlük: 15/06/2024) belirlenerek ilan edilir ve gerekli görülen hallerde güncellenebilir. İhalenin konusu veya işin niteliğine göre Kurum tarafından farklı R değerleri belirlenebilir.

Bu bağlamda hizmet personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde kar hariç yaklaşık maliyet tutarı sınır değer olarak kabul edilmekte olup, personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı ihalelerinde ise sınır değer SD=((YM+∑_(k=1)^n▒Tn)/(n+1))xR formülü ile hesaplanmaktadır.

Formülde yer alan R: sınır değer tespit katsayısı kamu ihale kurumu tarafından her yıl 1 Şubat tarihinden geçerli olmak üzere yayımlanmaktadır.

1 Şubat 2024 tarihi ile 31 Ocak 2025 tarihleri arasında geçerli olacak şekilde belirlenen R: sınır değer tespit katsayısı Kamu İhale Kurumu tarafından alınan 25/01/2024 ve 2024/DK.D-23 sayılı kurul kararı ile aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.

Personel Çalıştırılmasına Dayalı Olmayan Hizmet Alımı İhalelerinde Sınır Değerin Tespitinde Kullanılacak R Katsayıları (2024 Yılı)

İhalenin Konusu Birden fazla hizmet konusunu içeren işlerin ihalelerinde, yaklaşık maliyet içinde ağırlıklı olan konuya göre R katsayısı tespit edilecektir.	R Katsayısı
Araç Kiralama Hizmetleri	0,72
Bilgisayar Sistemlerine Yönelik Hizmetler	0,87
Malzemeli Yemek Hizmetleri	0,79
Mühendislik Hizmetleri	0,74
Sigorta Hizmetleri	0,78
Personel/Öğrenci Taşıma Hizmetleri	0,72
Diğer Hizmetler	0,71

Sınır değer hesaplanmasında idarelerin faydalanmasına yönelik olarak hazırlanan “Hizmet Alımı Sınır Değer Hesaplama (Personel Çalıştırılmasına Dayalı Olmayan)” programına Kamu İhale Kurumunun EKAP (https://ekap.kik.gov.tr/EKAP/Vatandas/SinirDegerHesaplama.aspx ) internet sayfasından erişilebilmektedir.

Hizmet alımı ihalelerinde sınır değerin altında kalan tekliflerin açıklanması ve değerlendirilmesi

Hizmet alımı ihalelerinde sınır değerin altında kalan tekliflerin açıklanması ve değerlendirilmesi Kamu İhale Genel Tebliğinin ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Hizmet Alımı İhalelerine İlişkin Özel Hususlar kısmında “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde yer verilmiştir. Madde metni incelendiğinde aşağıdaki hususlara yer verildiği görülmektedir.

79.2. İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.

79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir.

79.2.2. İstekliler aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini aşağıdaki yöntemleri kullanarak açıklayabilirler.

……

79.2.3. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve emsal bedel beyanı ile (Mülga ibare: 18/05/2024-32550 R.G/39. md., yürürlük: 15/06/2024) tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır”

79.2.4. (Değişik madde: 18/05/2024-32550 R.G/39. md., yürürlük: 15/06/2024) Tutanakların ilan/davet tarihinin içinde bulunduğu aydan önceki üç ay veya bundan önceki üç ay içindeki bilgiler esas alınarak düzenlenmesi zorunludur.

Örneğin; ilan tarihi 10.03.2024 olan ve açık ihale usulü ile yapılan bir ihalede ilan tarihinin içinde bulunduğu aydan önceki üç ay olan “01.12.2023-29.02.2024” veya bundan önceki üç ay olan “01.09.2023-30.11.2023” aralığına ilişkin tutanaklar sunulur.

79.2.5. İşletme hesabına göre defter tutuluyor olması durumunda; yukarıda belirtilen tutanaklar, işletme hesabı defteri ve işletme hesap özeti kayıtlarına göre düzenlenir.

79.2.6. Malzemeli yemek hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere teknik şartnamede asgari iki haftalık örnek menü düzenlemesi yapılır ve bu menüde yer alan yemeklerin içerikleri ile çiğ girdi miktarları belirtilir.

Bu ihalelerde; teklifi aşırı düşük bulunan istekli öncelikle “ana girdi”, “işçilik” ve “yardımcı gider” oranlarının belirtildiği Malzemeli Yemek Sunumu Hesap Cetvelini (Mülga ibare: 18/05/2024-32550 R.G/39. md., yürürlük: 15/06/2024) hazırlayarak açıklaması kapsamında sunar. Açıklamanın geçerli kabul edilebilmesi için “(Ana Girdi Maliyeti+İşçilik Maliyeti)/Toplam Teklif Tutarı” oranının 0,80’den az ve 0,95’den çok olmaması gerekir. Oran belirtmeyen veya belirttiği oran 0,80’den az veya 0,95’den çok olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Bu maddede yer alan ana girdi ibaresi kapsamında, kırmızı et; beyaz et; balık; işlenmiş et ürünleri (sucuk, salam, sosis, kavurma gibi); kuru gıdalar (pirinç, bulgur, nohut, mercimek, kuru fasulye gibi); sebze; meyve; toz şeker, süt; yoğurt, ayran; yağ ürünleri (ayçiçek yağı, zeytinyağı, tereyağı) kahvaltı malzemeleri (peynir, zeytin, yumurta, reçel, bal gibi); pet su, ekmek açıklama yapılacak unsurlar olarak dikkate alınır. İdarenin ihale dokümanında bu girdilerin dışında ana girdi niteliğinde malzeme içeren yemek öğünü düzenlemesi durumunda aşırı düşük teklif açıklama yazısında açıklama istenecek unsurlar arasında bu malzemelerin de belirtilmesi zorunludur. Bu çerçevede, isteklinin beyan ettiği orana uygun teklif sunması durumunda, yemek pişirilmesi için gerekli enerji giderleri (doğalgaz, LPG gibi), temizlik malzemeleri, su, sigorta giderleri, ilaçlama ve hijyen sağlama giderleri, bakım onarım, amortisman, nakliye, sözleşme giderleri ve genel giderler, portör muayenesi ve tali çiğ girdiler (tuz, baharat, tatlandırıcı vb.) gibi unsurlar “yardımcı girdiler” başlığında değerlendirilir ve bu unsurlar için açıklama sunulması gerekmez.

Örneğin; 1.000 öğün yemek alımı için çıkılan bir ihalede, birim fiyat olarak 5 TL teklif veren bir isteklinin, 5.000 TL olan toplam teklif bedelinin aşırı düşük olarak değerlendirilmesi ve istekli tarafından sunulan Malzemeli Yemek Sunumu Hesap Cetvelinde “(Ana Girdi Maliyeti+İşçilik Maliyeti)/Toplam Teklif Tutarı” oranının 0,90 olarak belirtilmesi halinde, teklifin 4.500 TL’sinin ana çiğ girdi ile işçilik toplamını içerdiği kabul edilir ve isteklinin sadece bu kısma ilişkin açıklama yapması gerekir. Teklifin 500 TL’lik kısmının ise yardımcı giderlere ilişkin olduğu kabul edildiğinden, bu kısma ilişkin açıklama yapılması gerekmemektedir.

Malzemeli yemek alımı ihalelerinde, kırmızı et; beyaz et; balık; kuru gıdalar (pirinç, bulgur, nohut, mercimek, kuru fasulye gibi); sebze; meyve maliyetlerinin tevsiki amacıyla üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri kullanılamaz. Ancak 79.2.2 nci maddede yer alan diğer yöntemlerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklama yapılabilir.

Malzemeli yemek alımı ihalelerinde sadece iki haftalık örnek menüdeki ana girdiler ve işçilik giderleri dikkate alınarak açıklama yapılmalıdır. İsteklilerin örnek menüdeki girdiler ve işçilik gideri kullanılarak teklif ettikleri birim fiyatı açıklamaları gerekmekte olup toplam miktar ve tutar açıklaması yapılmayacaktır. Örneğin normal kahvaltı, diyet kahvaltı, ara öğün, normal yemek ve diyet yemek gibi birim fiyatları içeren bir ihalede, isteklilerin teklif ettikleri birim fiyatı; örnek menüyü ve bu menünün üretimi için gerekli işçilik tutarını kullanarak tevsik etmeleri durumunda açıklama uygun kabul edilecektir.

79.2.7. İstekliler tarafından akaryakıt girdisine ilişkin olarak, EPDK tarafından yayımlanan, İstanbul İli, Avrupa Yakasında bulunan bayiler adına beyan edilmiş fiyatların ortalamasını yansıtan En Yüksek İşlem Hacimli 8 Firmanın Akaryakıt Fiyatlarına İlişkin Raporda yer alan fiyatların % 90’ının altında sunulan açıklamalar geçerli kabul edilmez. (Ek cümle: 16/03/2019-30716 R.G./18. md.) Motorin veya benzine yönelik olarak öngörülen tutarın TL/lt cinsinden hesaplanmasında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun ilgili düzenlemeleri dikkate alınacaktır.

79.3. İdarelerin aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirilmesine ilişkin aşağıdaki düzenlemeleri de dikkate almaları gerekmektedir.

79.3.1. Teklifi aşırı düşük olarak tespit edildikten sonra yukarıdaki yöntemlere göre usulüne uygun açıklama yapan isteklilerin teklifleri geçerli kabul edilir. Hayatın olağan akışına veya ticari gereklere aykırılık gibi nedenlerle teklifler reddedilemez.

79.3.2. 79.2.2 nci maddede yer alan yöntemlerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekli tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle, ilgili mevzuatına göre ihale tarihinden önceki son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir.

79.3.3. Kurumca hazırlanan “İşçilik Hesaplama Modülü” ne (www.ihale.gov.tr) adresinden ulaşılabilecek olup, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde tekliflerin değerlendirilmesi bağlamında sözleşme ve genel giderler dahil asgari işçilik maliyeti hesabında işçilik hesaplama modülünün kullanılması zorunludur.

79.3.4. Hizmet alım ihalelerinde herhangi bir sigorta giderinin aşırı düşük teklif sorgulamasında önemli bir bileşen olarak kabul edilmesi durumunda, isteklilerce sigorta acentelerinden alınan poliçe, fiyat teklifi veya sözleşmelerin ekine ihale dokümanında yer alan teminat tutarları üzerinden teklif ettikleri sigorta prim tutarlarıyla sigorta hizmetini gerçekleştirebileceklerine ilişkin, ilgili sigorta şirketinin genel müdürlüğünden veya bölge müdürlüğünden alınan teyit yazısının eklenmesi ve bu yazının yetkili kişilerin imzasını taşıması gereklidir. Ancak sigorta şirketlerinin genel müdürlük veya bölge müdürlükleri tarafından imzalanmış poliçe veya fiyat teklifleri için teyit alınması zorunlu değildir. Sigorta giderinin tevsiki için sunulan belgenin işin süresinin tamamını kapsaması gerekmektedir. (Ek cümle: 25/01/2017-29959 R.G./15. md.) Ancak birden fazla yılı kapsayan (Ek ibare: 26/01/2021-31376 R.G./4. md.) ya da ihale tarihi ile işin başlangıç tarihinin farklı yıllara ait olduğu işlerde ilk yıl için alınan sigorta teklifinin (Değişik ibare: 30/09/2020-31260 R.G./22. md.) ihale tarihi itibarıyla en son açıklanmış olan Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi “On iki aylık ortalamalara göre değişim oranı (%)” tablosundaki oran esas alınmak suretiyle güncellenerek diğer yıllar için kullanılması mümkündür. (Ek cümle: 30/09/2020-31260 R.G./22. md.) Örneğin; sözleşme süresi 3 yıl, ihale tarihi 1/11/2019, işe başlama tarihi 1/1/2020 olan bir ihalede, ihale tarihi itibarıyla yıllık 100 TL olan sigorta prim tutarı maliyet kalemi, Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi on iki aylık ortalamalara göre değişim oranı tablosunda en son açıklanmış olan 2019 yılı Eylül ayı değişim oranı (%26,44) üzerinden; 2020 yılı için (100 TL*1,2644) 126,44 TL; 2021 yılı için (126,44 TL*1,2644) 159,87 TL; 2022 yılı için (159,87 TL*1,2644) 202,14 TL olarak hesaplanacaktır.

79.3.5. (Değişik madde: 18/05/2024-32550 R.G/39. md., yürürlük: 15/06/2024) Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımlarına ilişkin yapılan aşırı düşük teklif açıklamasında, sözleşme giderleri ve genel giderlerin % 4 oranında hesaplanması söz konusu olmayacak, ancak sözleşme ve genel giderler içerisinde yer alan açıklamanın yapıldığı tarihte geçerli olan oran ve tutarlar üzerinden hesaplanan ihale kararı damga vergisi ve sözleşme damga vergisi ile Kanunun 53 üncü maddesinin (j) bendinin 1 numaralı alt bendinde belirtilen tutarı aşan sözleşmelerde sözleşme bedelinin onbinde beşi oranındaki Kurum payı ilgili mevzuatına göre hesaplanmak suretiyle açıklama yapılacaktır.

79.3.6. İhale dokümanında fiyat farkı verileceğine ilişkin düzenleme bulunmayan ve birden fazla yılı kapsayan (Ek ibare: 26/01/2021-31376 R.G./5. md.) ya da ihale tarihi ile işin başlangıç tarihinin farklı yıllara ait olduğu işlere ilişkin aşırı düşük teklif sorgulaması yazısında idarece önemli bir bileşen olarak belirtilen ve istekliler tarafından ihale tarihi itibarıyla artış oranı ve/veya tutarı tespit edilemeyen motorlu taşıtlar vergisi, araç muayene işlemleri gibi giderler ile mali yükümlülükler ve/veya tarife bedellerinin, sonraki yıllara ilişkin bedelleri, ilk yıl için öngörülen bedelin, ihale tarihi itibarıyla en son açıklanmış olan Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi “On iki aylık ortalamalara göre değişim oranı (%)” tablosundaki oran üzerinden güncellenerek hesaplanır. Örneğin; sözleşme süresi 3 yıl, ihale tarihi 15/11/2019, işe başlama tarihi 1/1/2020 olan bir ihalede, motorlu taşıtlar vergisi tutarı ihale tarihi itibarıyla yıllık 100 TL olan maliyet kalemiz Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi on iki aylık ortalamalara göre değişim oranı tablosunda en son açıklanmış olan 2019 yılı Ekim ayı değişim oranı (%22,58) üzerinden; 2020 yılı için (100 TL*1,2258) 122,58 TL; 2021 yılı için (122,58 TL*1,2258) 150,26 TL; 2022 yılı için (150,26 TL*1,2258) 184,19 TL olarak hesaplanacaktır.

Mal alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesi

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 58’inci maddesinde aşağıdaki düzenlemelere yer verilmiştir.

(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

(2) İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal temininde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen malların özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Bu çerçevede Mal alımı ihalelerinde sınır değer hesabı bulunmamakta olup, sunulan tekliflerin aşırı düşük teklif olup olmadığı hususu ihale komisyonu tarafından diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre tespit etmektedir.

Mal alımı ihalelerinde sınır değerin altında kalan tekliflerin açıklanması ve değerlendirilmesi

Mal alımı ihalelerinde sınır değerin altında kalan tekliflerin açıklanması ve değerlendirilmesi Kamu İhale Genel Tebliğinin İKİNCİ BÖLÜM Mal Alımı İhalelerine İlişkin Özel Hususlar kısmında “Mal alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 62/A maddesinde yer verilmiştir. Madde metni incelendiğinde aşağıdaki hususlara yer verildiği görülmektedir.

“62/A.1. Mal alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.

62/A.1.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir. İstekliler, aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini, bu Tebliğin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79 uncu maddesinde belirtilen yöntemlerle açıklayabilirler.

62/A.1.2. İhale komisyonu tarafından yapılan değerlendirmede açıklamaları yeterli görülmeyen veya süresi içerisinde yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.”

Elektronik İhalelerde Aşırı Düşük Teklifler Nasıl Değerlendirilir? başlıklı makalemizi de buradan okuyabilirsiniz

¹AMP Yazılım Notu;

AMP Yazılım olarak 30 yılı aşkın bir süredir tüm ihale ve sözleşme süreçleri için sağladığımız teknik ve hukuki danışmanlık hizmetlerinin yanında tecrübemiz ve geliştirdiğimiz profesyonel mühendislik programlarıyla aşırı düşük yaklaşık maliyet süreci işlemleri ve ihale komisyonu teklif değerlendirme süreci işlemlerine yönelik hesaplama ve raporlama hizmeti de veriyoruz.

Bu hizmet kapsamında gerek idareler gerekse istekli firmaların sınır değer ve aşırı düşük ile ilgili her türlü sorununa çözüm üretiyor, hesapları en doğru şekilde profesyonel mühendislik programlarımız ile yapıyoruz.

Bizi Aşırı Düşük Savunma Dosyasının hazırlanması ile aşırı düşük yaklaşık maliyet süreci işlemleri ve Diğer Danışmanlık hizmetlerimiz ile ilgili hemen arayabilir ve detaylı bilgi alabilirsiniz.

AMP Danışman Hattı :

Gsm : 0532 475 22 41

danisman@ampyazilim.com.tr ↩︎

Hemen Paylaş