4734 Sayılı Kanunun 54’üncü maddesinin birinci fıkrasında ihale aşamasında hukuka aykırı eylemlerden hak kaybına veya zarara, hukuka aykırı işlemlerden ise zarara uğramasının muhtemel olduğu durumlarda, isteklilerin ihale makamı olan idareye yönelik şikâyet başvurusunda bulunulabileceği ifade edilmiştir. İdareler kendilerine yapılan şikayet başvurularına karşı üç tür karar almaktadırlar. Bunlar;
- İhalenin iptali,
- Düzeltici işlemin belirlenmesi,
- Başvurunun reddi kararıdır.
İdarenin vermiş olduğu kararın akabinde istekliler Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet başvurusunda bulunabilirler. Esas kural bu olmakla birlikte bazı durumlarda idareye şikayet usulünü takip etmeden Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet usulü kullanılabilir. İtirazen şikâyet başvurusuna hangi hallerde doğrudan, hangi hallerde şikâyet başvurusu üzerine verilen karar sonucu başvurulabileceği, mevzuatta bir hayli karışık düzenlenmiştir.
Doğrudan itirazen şikayet halleri şunlardır:
1. İdareye şikâyet başvurusunda bulunmamakla beraber başka bir ilgili tarafından şikâyet başvurusu üzerine idarenin ihalenin iptali kararı dışında aldığı kararlar için bir hak kaybına veya zarara uğradığı veya zarara uğramasının muhtemel olduğu iddiasıyla ve şikâyet başvurusuna ilişkin olarak verilen kararda belirtilen hususlarla sınırlı olarak doğrudan KİK`e itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilir.
Örneğin; İhale aşamasında hukuka aykırı bir işlem veya eylem neticesinde En avantajlı ikinci teklif sahibinin idareye yaptığı şikayet başvurusu neticesinde idarenin düzeltici işlem kararı vererek ihaleyi en avantajlı ikinci teklif sahibinin üzerine bırakması durumunda başlangıçta ihale üzerinde kalan isteklinin idareye şikayet başvurusunda bulunmasına gerek kalmaksızın Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet başvurusunda bulunması mümkündür.
2. Şikayet ve İtirazen Şikayet usulünü yerine getiren istekliler, Kurul tarafından alınan kararla hukuki durumunda değişiklik yaratıldığı takdirde Kurul kararlarının eksik ya da yanlış uygulandığı iddiasıyla yeniden itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilir.
3. Şikâyet başvurusu üzerine idare tarafından şikâyet dilekçesinin kayıtlara alındığı tarih veya sonrasında herhangi bir nedenle idare tarafından alınan iptal kararları ile itirazen şikâyet üzerine Kurul tarafından başvurunun reddine veya düzeltici işlem belirlenmesine karar verildikten sonra idare tarafından alınan iptal kararlarına karşı teklifi değerlendirme dışı bırakılmayan aday veya istekli doğrudan KİK`e başvurabilir.
Örneğin; İsteklilerden birinin idareye şikayet başvurusunun akabinde herhangi bir nedenle ihalenin iptali kararı alındığı takdirde teklifi değerlendirme dışı bırakılmayan aday veya istekli doğrudan KİK`e başvurabilir.
4. Şikâyet başvurusu üzerine idare tarafından şikâyet dilekçesinin kayıtlara alındığı tarih veya sonrasında herhangi bir nedenle idare tarafından alınan iptal kararları ile itirazen şikâyet üzerine Kurul tarafından başvurunun reddine veya düzeltici işlem belirlenmesine karar verildikten sonra idare tarafından alınan iptal kararlarına karşı teklifi değerlendirme dışı bırakılan aday veya istekli doğrudan KİK`e başvurabileceği gibi önce şikâyet ardından itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilir.
Örneğin; Kamu İhale Kurumu tarafından Düzeltici İşlem kararı verildikten sonra idarenin ihalenin iptal kararına karşı teklifi değerlendirme dışı bırakılan istekli, isterse genel kuralı takip eder isterse doğrudan itirazen şikayet yoluna başvurur.
5. Çerçeve anlaşma ihalelerinde münferit sözleşmeye ilişkin işlemler doğrudan itirazen şikayete konu edilebilir.
Örneğin; Kendisiyle çerçeve anlaşma imzalanan istekliler, münferit sözleşmeye davet, tekliflerin değerlendirilmesi, ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi ve münferit sözleşmenin imzalanmasına ilişkin idari işlem veya eylemler hakkında doğrudan Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunabilir.
Avukat M. Fatih ÖZKAN