Özel poz oluşturma sürecindeki en sıkıntılı ve belirsizlikler içeren yöntem sıfırdan özel analiz oluşturma sürecidir. Bu süreç sıkıntılı olmasına rağmen doğru bir şekilde gerçekleştirilirse aynı zamanda en sağlıklı yöntemdir. Bu yöntemde yapacağınız imalatın içerisinde yer alan işçilik, malzeme, makine vb. rayiç ve alt analizleri tespit ettikten sonra bunların analiz içindeki birim miktarlarının belirlenmesi gerekir.
Bu süreç içerisinde işin kolay kısmı malzeme rayiçlerinin belirlenmesidir. İhtiyaç duyduğumuz bir birim imalat için gerekli malzeme hesabı işin en kolay kısmı olsa bile tüm malzemelerin en ince ayrıntısına kadar belirlenmesi gerektiğinden dikkatli olunması gerekecektir. Örneğin, bölme duvar analizi yapmak istediğinizde 1 m2 imalat için kaç tane vida, dübel kullanılacak bunlarında belirlenmesi gerekir.
Özel analiz oluştururken sıkıntı yaşayacağımız temel konu analizdeki işçilik ve makine miktarlarının hesabı olacaktır. Her iki bileşen için problem nedir? bizi zora sokan konu ne? niye bu kadar sıkıntı çekiyoruz, bu konuları açıklamaya çalışalım.
Analizde kullanılacak işçilikleri ve bunların bir birim için kaç saat (birim/saat) çalışacaklarının tespiti özel analiz yapma sürecinin en sıkıntılı konusudur. Öncelikli olarak kullanılacak işçilik rayiçleri ve bunların bir birim imalat için gerekli işçi sayısı ve çalışma süreleri tespit edilmelidir. İmalatın özelliğine bağlı olarak kullanılan işçilik rayiçlerinin miktarları her analiz de farklılık göstermektedir.
İşçilik miktarlarını belirlerken imalat sürecin dışında görünen şantiye içerisindeki yatay ve düşey taşımaları, imalat sıralaması ve bekleme sürelerinin de dikkate alınması gerekmektedir.
Analizlerde kullanılan işçilik rayiçlerine ilişkin kamu ihale mevzuatında yapılan tek düzenleme aşırı düşük sorgu sürecinde belirtilmiştir. Kamu İhale Genel Tebliğinin “45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.” Bu düzenlemede sadece kullanılan işçilik rayiçlerinin fiyatına yöneliktir.
İşçilik miktarlarının belirlenmesinde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayınlanan “Çeşitli İş Kollarına Ait Asgari İşçilik Oranları” tebliği de yol gösterici olabileceğini düşünmekteyiz. İşçilik miktarlarının belirlenmesinde kullanılacak diğer bir yöntemde yapılacak işe ilişkin puantaj (tutanak) tutulmasıdır. Bu yöntemde imalat yaptırılarak birim miktarının yapılmasında gerekli işçilik miktarları tespit edilir ve bir tutanak oluşturulur.
Makine analizleri birim fiyat kitaplarında yardımcı analizler bölümünde yer alır. Analiz içerisinde resmi idareler tarafından yayınlanmış makine analizlerinin kullanılması durumunda bir birim imalatın yapılmasında makinenin kaç saat çalışacağının belirlenmesi yeterli olacaktır. Makinenin bir birim imalat için kaç saat çalışması gerektiğini belirlerken makinenin çalışma esnasında rölanti de bekleme süresi, imalat yerine ikmali süreleri de hesaba katılmalı ayrıca şantiye içerisindeki yatay ve düşey taşımaları da dikkate alınmalıdır. Özel makine analizi yapılması işlemine ilişkin detaylar “Alt (Yardımcı ) Analiz” bölümünde açıklanmıştır.
Sıfırdan bir analiz yapmadan önce mutlaka resmi idareler tarafından yayınlanmış analizleri inceleyin. İhtiyaç duyduğunuz iş kalemine benzer ve analizinden yararlanabileceğiniz bir imalat analizi bulma olasılığınız oldukça yüksektir. Özellikle işçilik ve makine rayiçlerini aynen alabileceğiniz bir analiz bulduğunuzda işiniz çok daha kolaylaşacağına emin olabilirsiniz. Böyle bir durumda analizinizin açıklama bölümüne hangi kamu analizinde yararlandığınızı ve hangi değerleri buradan örnek aldığınızı yazmayı unutmayınız. Bunun faydasını fiyat anlaşması (sözleşmenin iki tarafında onayı gereken durumlar) ve denetimlerde göreceksiniz. Zira siz bir Kamu Kurum analizindeki bazı girdi ve birim miktarlarını kullanarak resmi veriler kullanmış olacaksınız. Unutmayınız ki resmi olarak yayınlanan her bir analizin temelinde ilgili kurumun bilimsel ve teknik bir çalışması bulunmaktadır. Genel kabul olarak bunların tartışmaya açık olmayan konular olduğunu söyleyebilirim, ancak istisnalar her zaman bulunur.
Örnek Bir Özel (Poz) Analiz Nasıl Türetilir?
Özel bir seramik imalatı yapmak istediğimizde öncelikli olarak kamu kurumlarda yapacağımız imalata benzer bir imalat olup olmadığına bakmamız gerekir ( Örn: Y.26.006/306). Benzer imalatı bulduktan sonra içerisinde düzenleme yaparak (Örnek; Asıl rayici “04.391/306” çıkartıp yerine piyasadan aldığımız özel rayici “FTR.001” tanımlayarak) güncel analizimizi oluşturabiliriz.
Analiz yazı dizimizdeki bir sonraki makaleyi okumak için tıklayın.
Yazı dizimize ait tüm yazıları görmek için tıklayın.