Hazırlanan bu makalemizde şikâyet ve itirazen şikâyet başvurularında, başvuru süreleri ile başvuru ehliyeti hakkında ihale mevzuatında yer alan düzenlemeler ele alınmıştır.
1. Şikâyet başvurusu nedir?
İhale mevzuatında şikâyet başvuruları iki şekilde ve sıralı olarak düzenlenmiştir. Bunlar şikâyet ve itirazen şikâyet başvurularıdır.
Şikâyet başvuruları >>İlgili idareye
İtirazen Şikâyet başvuruları >> Kamu İhale Kurumuna, yapılabilmektedir.
İdareye Şikâyet Başvurusu; İhale yetkilisince ihale onayının verildiği tarihten, sözleşmenin imzalanmasına kadar geçen süreçteki idari işlem ve eylemlere karşı aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından yapılacak başvurudur.
Kamu İhale Kurumuna İtirazen Şikâyet Başvurusu; İdareye şikâyet başvurusunda bulunan veya idarece alınan kararı uygun bulmayan aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından yapılan başvurudur.
Burada özellikle şikâyet ve itirazen şikâyet başvurularının süresi içerisinde ve sözleşme imzalanmadan önce doğru bir şekilde yapılması gerektiğine dikkat edilmelidir. Ayrıca başvuru için gerekli olan diğer önemli bir husus ise, başvuru sahibinin başvuru ehliyetine sahip olmasıdır.
Konu ile ilgili yasal çerçeveye bakıldığında;
4734 Sayılı Kanun’un ilgili hükümleri başta olmak üzere, İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelikte, İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğde ve İtirazen Başvuru Bedelinin İadesine İlişkin Yönergede düzenlemeler yapılmıştır.
2. Şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilecekler
Şikâyet başvurularının öncelikle idareye yapılması gerekmekte olup, itirazen şikâyet başvuruları ise, Kamu İhale Kurumuna yapılmalıdır.
İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden;
- Aday,
- İstekliler ile
- İstekli Olabilecekler,
Şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilirler.
3. Başvuru ehliyeti
İstekli olabilecekler; istekli olabilecek sıfatını kazanmak için dokümanın EKAP üzerinden, Kamu İhale Kurumu tarafından belirlenen yöntemle indirilmesi gerekmektedir. Dokümanın EKAP üzerinden indirilmesi sonrasında;
- Ön yeterlik ve/veya ihale dokümanının verilmesi,
- Ön yeterlik ve/veya ihale ilanında veya ön yeterlik ve/veya ihale dokümanında yer verilen düzenlemeler
- Bu düzenlemeler ile idari uygulamalar arasındaki uyumsuzluklar, hakkında başvuruda bulunabilir.
Burada ayrıca dikkate edilmesi gereken husus başvuru öncesinde teklif verilmemiş olmasıdır. Şikâyet başvurusu yapıldıktan sonra teklif verilmesine engel bir durum söz konusu değildir.
Aday; Ön yeterlik için başvuran gerçek veya tüzel kişiler veya bunların oluşturdukları ortak girişimleri ifade etmektedir. Buna göre adaylar;
- Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihalelerde ön yeterlik başvurularının sunulması, değerlendirmesi ve sonuçlandırılmasına ilişkin idari işlem ve eylemler;
- Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde ise ayrıca kısa listeye alınmış olmaları kaydıyla ihale daveti ve/veya ihale dokümanının gönderilmesi, ihale dokümanında yer verilen düzenlemeler ve/veya bu düzenlemeler ile idari uygulamalar arasındaki uyumsuzluklar,
hakkında başvuruda bulunabilir.
İstekli; Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren gerçek veya tüzel kişileri veya bunların oluşturdukları ortak girişimleri ifade etmektedir. Buna göre istekliler, yeterlik başvurularının veya tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve ihalenin sonuçlandırılmasına ilişkin idari işlem veya eylemler hakkında başvuruda bulunabilir.
3. Başvuru süreleri
3.1. İdareye yapılacak şikâyet başvuru süresi;
Şikâyete yol açan durumların farkına vardığı veya farkına varmış olması gerektiği tarihi izleyen günden itibaren 10 gündür.
Bu sürenin istinası ise, 4734 sayılı Kanunun 21’inci maddesinin (b) ve (c) bentlerine göre pazarlık usulü yapılan ihalelerde olup, buradaki başvurularda süre 5 gündür.
Tatil günleri sürelere dahil olup, sürenin son gününün tatil gününe rastlaması halinde süre, tatil gününü izleyen ilk iş gününün bitimine kadar uzar.
İlan ile ön yeterlik veya ihale dokümanına yönelik şikâyet başvurularının, ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılması zorunludur. Örneğin; ihale tarihi çarşamba günü ise, başvuru en geç bir önceki perşembe günü yapılabilir.
İlana veya ihale dokümanına yönelik başvuru yapılabilmesi için ihale konusu alanda faaliyet gösterilmesi gerekir.
3.2. Kamu İhale Kurumuna İtirazen Şikâyet Başvuru Süresi;
Esas olarak İtirazen şikâyet başvurusu, on gün içinde yapılmalıdır.
Şikâyet veya itirazen şikâyet üzerine ihalenin iptaline ilişkin olarak idare tarafından alınan kararlara karşı yapılacak başvurularda süre beş gündür.
3.3. Sürelerin başlangıcı;
İlana yönelik başvurularda; Kamu İhale Bülteninde yayımlanan ilk ilan tarihini, düzeltme ilanı yapılan hallerde düzeltme ilanının Kamu İhale Bülteninde yayımlandığı tarihi,
İhale dokümanının ilana yansımayan hükümleri için; Dokümanın EKAP üzerinden e-imza kullanılarak indirildiği tarihi,
Zeyilnameye yönelik başvurularda; zeyilnamenin bildirildiği tarihi,
İdarenin işlem veya eylemlerine karşı yapılacak başvurularda; Şikâyete yol açan durumun farkına varıldığı yahut farkına varılmış olması gerektiği tarihi,
İtirazen Şikâyet başvurusunda; Şikâyet üzerine idare tarafından verilen kararın bildirildiği veya bildirilmiş sayıldığı tarihi, on gün içerisinde karar alınmaması halinde başvuru zımnen reddedilmiş sayılacağından bu sürenin bitimini,
İhalenin iptali kararına karşı yapılan başvurularda; İptal kararının bildirildiği veya bildirilmiş sayıldığı tarihi,
İzleyen günden itibaren başlar.
Öte yandan şikayet başvurularında idarece 10 günlük karar verme süresi içinde karar alınmakla birlikte bu kararın 10 günlük süre geçtikten sonra bildirildiği hallerde, kararın bildirildiği veya en geç tebliğ edilmiş sayıldığı tarihten itibaren süresi içerisinde Kamu İhale Kurumuna başvuruda yapılabilir. Örneğin 10 gün içinde alınan karar 13. gün istekliye tebliğ edilmiş ise, 10 günlük başvuru süresi tebliği izleyen günden itibaren başlayacaktır. Ancak, 10 gün içinde kendisine herhangi bir karar ulaşmayan başvuru sahibinin, karar alınmamış olabileceğini dikkate alarak Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet başvurusunda bulunması, başvuru süresini kaçırmaması anlamında önem taşır.
3.4. Başvuru süreleri uygulama örneği
İhale bilgilerinin aşağıdaki şekilde olduğu durumda başvuru süreleri;
İlan Tarihi; 07.11.2023,
İhale Tarihi; 30.11.2023,
Kesinleşen ihale kararı/İhale iptal kararı bildirim tarihi; 25.12.2023,
İhale usulü; 4734 sayılı kanunun 19’uncu maddesine göre yapılan açık ihale usulü,
Gerçek veya tüzel kişinin dokümanını istekli olabilecek sıfatını kazanacak şekilde EKAP üzerinden 11.11.2023 tarihinde indirmiş olduğunu varsayalım. Bu durumda;
İlana yönelik başvuru için başvuru süresi; 08.11.2023 tarihinde başlayacak ve şikayet başvurusu için son gün 17.11.2023 olacak.
İhale dokümanının ilana yansımayan hükümleri için başvuru süresi; 12.11.2023 tarihinde başlayacak ve şikayet başvurusu için son gün 21.11.2023 olacak. Dokümana yönelik başvuru süresinde, 10 günlük başvuru süresini aşmamak üzere en geç ihale tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabileceğinden örnekte verilen tarihlere göre ihale tarihi Perşembe gününe denk geleceğinde dolayı, başvuru için son gün bir önceki Cuma günü (24.11.2023 tarihi) mesai saati bitimi olacaktır.
son gün 24.11.2023 olacaktır.
Tebliği edilen İhale komisyon kararına karşı yapılacak başvurular için süre; 26.11.2023 tarihinde başlayacak ve şikayet başvurusu için son gün 05.12.2023 olacak.
İhale iptal kararlarına karşı yapılacak başvurular için süre; Burada iki durum söz konusudur. Birincisi şikayet ya da itirazen şikayet üzerine idare tarafından alınan ihalenin iptali kararlarına karşı doğrudan Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir. Bu durumda başvuru süresi 26.11.2023 tarihinde başlayacak ve itirazen şikayet başvurusu için son gün 30.11.2023 olacak.
Ancak, herhangi bir şikayet veya itirazen şikayet başvurusu olmaksızın idare tarafından alınan ihalenin iptali kararlarına karşı Kamu İhale Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulamayacağından, bu kararlar ancak idari yargı mercilerinde dava konusu edilebilir. Bu durumda başvuru süresi 26.11.2023 tarihinde başlayacak ve itirazen şikayet başvurusu için son gün 25.12.2023 olacak.
Yaklaşık maliyete yönelik başvurular için süre; 26.11.2023 tarihinde başlayacak ve şikayet başvurusu için son gün 05.12.2023 olacak. (Her ne kadar kamu ihale kurulu kararlarında yaklaşık maliyete yönelik başvurularda ihale tarihi başvuru için sürenin başlangıç tarihi olarak kabul edilse de Danıştay kararlarında bu sürenin kesinleşen ihale kararının bildirildiği tarih olması gerektiği ifade edilmektedir.)