Hazırlanan bu makalede son dönemde sıkça karşılaşılan yaklaşık maliyet üzerindeki tekliflerin ihale mevzuatı çerçevesinde nasıl değerlendirilmesi gerektiğine ilişkin hususlar detaylı olarak irdelenmiş olup, konu ile ilgili önerilere yer verilmiştir.
1.Konu ile ilgili kavramlar
Konu ile ilgili değerlendirme öncesinde bazı kavramların açıklanması faydalı olacaktır.
Yaklaşık Maliyet; 4734 sayılı Kamu ihale kanunun 9. Maddesinde Yaklaşık maliyet ile ilgili olarak; “Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.” Düzenlemesine yer verilmiştir.
İhale uygulama yönetmelikleri ve Kamu İhale Terimler Sözlüğünde yaklaşık maliyet; İhale onay belgesi düzenlenmeden önce idarece her türlü fiyat araştırması yapılarak, katma değer vergisi (KDV) hariç olmak üzere hesaplanan ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilen, ihale konusu işin öngörülen bedel olarak ifade edilmiştir.
İhale onay belgesi; İhtiyaç konusu malın temini/hizmetin alınması/işin yaptırılması için ihaleye çıkılması hususunda ihale konusu işe ilişkin yaklaşık maliyet hesap cetveli, şartnameler, sözleşme tasarısı, teknik şartname ve diğer doküman ile birlikte ihale yetkilisinin onayına sunulan belgedir.
Teklif; 4734 sayılı Kanuna göre yapılacak ihalelerde isteklinin idareye sunduğu fiyat teklifi ile değerlendirmeye esas belge ve/veya bilgilerdir.
İstekli; Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren tedarikçi, hizmet sunucusu veya yapım müteahhidi veya kendisiyle çerçeve anlaşma imzalanan gerçek veya tüzel kişi ya da bunların oluşturdukları ortak girişimi ifade etmektedir.
İhale Komisyonu; Biri başkan olmak üzere, danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde muhasebe veya malî işlerden sorumlu personelin dışındaki üyelerin tamamının, diğer ihalelerde ise üyelerden en az ikisinin ihale konusu işin uzmanı olması şartıyla, ilgili idare personelinden en az dört kişinin ve muhasebe veya malî işlerden sorumlu bir personelin katılımıyla kurulacak en az beş (5) ve tek sayıda kişiden oluşan komisyonu ifade etmektedir.
İhale yetkilisi tarafından komisyon yedek üyeler de dâhil olmak üzere görevlendirilmektedir. Yedek üyeler tespit edilirken ihale konusu işin uzmanları ile muhasebe veya mali işlerden sorumlu personel yerine geçecek yedek üyeler mutlaka belirlenmelidir.
İhale komisyonu eksiksiz olarak toplanmalı ve komisyon kararları çoğunlukla alınmalıdır.
Kararlarda çekimser kalınamamaktadır. Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludurlar. Karşı oy kullanan komisyon üyelerinin, gerekçesini komisyon kararına yazması ve imzalaması gerekmektedir. İhale komisyonunca alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, komisyon başkan ve üyelerinin adları, soyadları ve görev unvanları belirtilerek imzalanır.
İhaleyi yapan idarede yeterli sayı veya nitelikte personel bulunmaması halinde, Kanun kapsamındaki idarelerden komisyona üye alınabilmektedir. İhale yetkilisi ve kurulların ihale yetkilisi olduğu durumlarda da kurul üyeleri ihale komisyonunda görev alamamaktadır.
2. Yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin değerlendirmesi nasıl yapılmalıdır.
Kamu İhale Genel Tebliğinde yapılan düzenleme gereği yaklaşık maliyetin üzerindeki isteklilere ait tekliflerin değerlendirilmesi ihale komisyonu tarafından yapılmalıdır.
Bu değerlendirme yapılırken;
Öncelikle yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen herhangi bir husus olup olmadığının kontrol edilmesi gerekmektedir. Bunun içinde ihale komisyonunda görev alan ihale konusu işin uzmanı olan teknik üyelerinin proje mahal listesi ve yaklaşık maliyet kontrolü sağlayarak yaklaşık maliyet kontrolü yapmaları gerekmektedir.
Ayrıca, içerisinde yaklaşık maliyet ile proje ve mahal listesi gibi teknik dokümanlarında yer aldığı ihale işlem dosyasının birer örneği, ilan veya davet tarihini izleyen üç gün içinde idare tarafından ihale komisyonunun asıl üyelerine verilmesi gerektiğinden dolayı bu konudaki değerlendirmeler ihale tarihi öncesinde de ihale komisyonu tarafından yapılması önemlidir.
Sonrasında idare tarafından yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, yapılan bu güncellemenin doğru yapılıp yapılmadığı kontrol edilmelidir. Bunun içinde yaklaşık maliyet güncellemesi için kullanılan yöntemin mevzuat düzenlemelerine uygunluğu kontrol edilmelidir. Her ne kadar Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı 15.08.2018 tarih ve 2018/31 nolu kararında yaklaşık maliyetin “TÜİK İnşaat Maliyet Endeksi ve Değişim Oranına” göre güncellenmesi gerektiği ifade edilmişse de, yaklaşık maliyet güncellemesi İnşaat maliyet endeksleri, Yİ-ÜFE veya TÜFE endeksleri üzerinden güncellenebilmektedir.
Bu iki değerlendirmenin dışında belkide en önemli olan değerlendirme istekliler tarafından verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığının sorgulanmasıdır.
Bu üç husus ihale komisyonu tarafından değerlendirildikten sonra verilen teklifler yaklaşık maliyete göre mukayese edilmeli ve bütçe ödenekleri de göz önünde bulundurulmalıdır.
Tabi burada ihale mevzuatında verilen tekliflerin yaklaşık maliyete göre ne şekilde mukayese edileceğinin açıkça düzenlememiş olması nedeniyle ve yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin üst sınırının ne olduğu veya nasıl belirleneceğinin ihale mevzuatında düzenlenmemiş olması nedeniyle bu yöndeki değerlendirmenin yapılmasındaki belirsizlik hem idareler hem de istekliler için önemli bir husustur. Bunun için Kamu İhale Genel Tebliğinin ilgili maddesinde (Madde 16.3) bu açıklamanın da yapılması faydalı olabilecektir.
3. İhale komisyonunun takdir yetkisi var mıdır?
Yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin ihale komisyonunca değerlendirilmesi sonucunda bu teklif fiyatlarının uygun bulması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirlemek veya verilen teklif fiyatlarının uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar vermek hususunda ihale komisyonu takdir yetkisine sahiptir.
İhale komisyonu tarafından bu yetkinin ne şekilde kullanılacağı ise ihale mevzuatının çeşitli düzenlemelerinde belirtilmektedir.
Özellikle 4734 sayılı Kanunun, Temel ilkeler başlıklı 5’inci maddesinde özetle; idarelerin bu kanuna göre yapacakları ihalelerde ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları belirtilmekte olup, Kanun’un Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali başlıklı 39’uncu maddesinin gerekçesinde ise Tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması veya yaklaşık maliyete göre çok yüksek olmamakla birlikte mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılayamaması, Kanunun temel ilkelerine uygun olmayan durumların tespiti gibi nedenlerle, ihale yetkilisinin onayından önceki herhangi bir aşamada ihale komisyonunun kararı üzerine ihalenin edilebileceği belirtilmektedir.
Yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek aktarımının mümkün olması durumlarında teklifler kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate alınarak kabul edilebilir. Bu durumda sorumluluk idareye aittir.
Burada özetlemek gerekirse; ihale mevzuatında yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin yukarıda belirtilen değerlendirmeler sonucunda ihale komisyonunca kabul edebileceği, bu konuda ihale komisyonunun takdir yetkisinin bulunduğu, ancak bu durumda sorumluluğun idareye ait olduğu ifade edilmektedir.
4.İstekliler tarafından yaklaşık maliyetin üzerinde tekliflerin verilmesinin nedenleri ve buna ilişkin yapılan düzenlemeler.
Özellikle son bir yıldır daha çok oluşan bu durumu açıklamak gerekirse;
Bilindiği üzere COVID-19 salgını ile başlayan ve devamında Rusya-Ukrayna savaşı ile devam eden olumsuz gelişmeler sonucunda ülkemizde ve dünyada hammadde temininde ve tedarik zincirlerinde aksaklıklar oluşmuş olup, bu da beraberinde girdi fiyatlarında beklenmeyen artışlar meydana getirmiştir. Dolayısıyla bu olumsuzluklar birçok alanda olduğu gibi kamu ihalelerini de doğrudan etkilemiştir.
Bu nedenle öncelikle COVID-19 salgınının önlenmesi ve etkisinin azaltılması amacıyla ülkemiz genelinde sosyal ve ekonomik hayata ilişkin alınan tedbirler kapsamında, Cumhurbaşkanlığı tarafından Kamu İhale ve Sözleşmelerine ilişkin düzenlemeleri içeren “COVID-19 Salgınının Kamu İhale Sözleşmelerine Etkisi” konulu 01.04.2020 tarih 2020/5 Sayılı Genelge, 02.04.2020 tarihli 31087 sayılı Resmi Gazete ile yayımlanmıştır. Yayımlanan bu genelge kapsamında sözleşme konusun işin yerine getirilmesi geçici ve sürekli olarak, kısmen veya tamamen imkânsız hale gelmiş ise yüklenicilere süre uzatımı verilmesi veya sözleşmenin feshedilmesine imkanı sağlanmıştır. (Bu genelge 03 Haziran 2022 tarihli ve 31855 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 2022/5 sayılı genelge ile yürürlükten kaldırılmıştır.)
Devamında, 4735 sayılı kanuna geçici 5. ve 6. maddeleri eklenmiş olup, eklenen bu maddeler ile de olumsuz piyasa şartlarının kamu ihale sözleşmelerine etkisini azaltmak amacıyla ek fiyat farkları, sözleşme devri, artırımlı fiyat farkı uygulaması ile süre uzatımı ve sözleşmenin feshine yönelik imkânlar getirilmiştir.
Yapılan bu düzenlemeler ile kamu ihale sözleşmelerinin devamının sağlanması ile yüklenicilerden kaynaklanmayan bu durumdan dolayı olumsuz etkilenmelerinin önlenmesine yönelik önemli kaktılar sunulmuştur.
Ülkemizde ve dünyada hammadde temininde ve tedarik zincirlerinde aksaklıklar ve girdi fiyatlarında beklenmeyen artışlar ile 2021 yılının son aylarında döviz kurunun da yükselmesiyle birlikte kamu ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla idarelerce yapılan ihalelerde istekliler tarafından ihalelere teklif verilmemeye veya verilen teklilerin idarelerce hazırlanan yaklaşık maliyetlerin üzerinde kalmaya başlamış ve bu nedenle de çok sayıda ihale iptal edilmiştir.
İnşaat ihalesi yapan ağırlıklı olarak kamu idareleri; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı tarafından yılda bir kez yayımlanan birim fiyatlarını esas alındığından dolayı 2 Haziran 2022 Tarihli ve 31854 Sayılı Resmî Gazetede “Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” yayımlanarak yürürlüğe girmiş olup, yayımlanan kararname ile 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 97’nci maddesinin birinci fıkrasının (k) bendi ile 112’nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde yer alan “…ve yayımlamak” ibaresi, “… yayımlamak ve gerekli görülen hâllerde yayımlanan rayiç ve birim fiyatları güncellemek” şeklinde değiştirilmiştir.
Bu değişiklik üzerine, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından her yılın Ocak ayında olmak üzere yılda bir kez yayımlanan “inşaat birim fiyatlarında” Pandemi, tedarik zincirinde yaşanan aksaklıklar ve savaş gündemi gibi nedenlerle dünya genelinde artan enflasyon, inşaat malzeme fiyatlarında meydana gelen artış sonucunda yükleniciler ihalelere teklif vermekte zorlandığından dolayı, 2 Haziran 2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere güncelleme yapılarak yeniden yayımlanmıştır.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından birim fiyatların güncellenmesi sonrasında diğer kamu kurumları tarafından da daha önce yayımlanan 2022 yılı birim fiyatları güncellenmiştir.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı tarafından 29 Temmuz 2022 tarihinde; “asgari ücretin 1 Temmuz 2022 tarihinden geçerli olacak şekilde yeniden belirlenmiş olmasından dolayı birim fiyat listelerinde yer alan rayiç ve işçilik ücretleri ile bazı rayiç ve birim fiyatlar güncellenmiş ve 1 Temmuz 2022 tarihi itibari ile yürürlüğe girmiş olduğu belirtilmiştir. Böylelikle Birim fiyatların değişen piyasa koşullarına uyum sağlayabilmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 2022 yılı 3. dönem birim fiyatları güncel rayiçlere göre yeniden hesaplanarak yayımlanmıştır.
1 Temmuz 2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımlanan birim fiyatlar için aşağıda yer verilen bağlantıdan bakılabilir.
ÇSB 2022/3 Güncel Birim Fiyatları
Bu düzenlemeler sonrasında idareler tarafından yaklaşık maliyetler güncellenerek yeniden ihaleler yapılmaya başlanmış olup, ihaleye katılımlarda ve verilen tekliflerin olumlu yönde gelişmeler yaşanmıştır. Özellikle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 2022 yılı 3. dönem birim fiyatları sorunun çözümü noktasında etkili olabilecektir.
Ancak, hala gerek yaklaşık maliyetlerin güncellenmemesi veya fiyat artışlarının devam ettiği bir ortamda sözleşmenin yürütülmesi sırasında fiyat farkı hesaplamasının öngörülmemesi gibi nedenlerle istekliler tarafından verilen teklifler yaklaşık maliyetin üzerinde olabilmektedir.
5. Yaklaşık Maliyetin üzerindeki tekliflerin değerlendirilmesine ilişkin öneriler
- İdareler tarafından yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespitinde Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış resmi birim fiyatların kullanılması zorunlu bir husus olmadığından dolayı, yaklaşık maliyet hesabında kullanılacak resmi birim fiyatların piyasa koşullarını yansıtmadığı durumlarda Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 10. maddesinde yer verilen düzenlemeler çerçevesinde farklı yöntemler ile birim fiyatların tespiti yapılabilmektedir. Yaklaşık maliyetin üzerinde tekliflerin oluşmasının esas nedeninin yaklaşık maliyetlerin piyasa koşullarını tam olarak yansıtmadığı durumlarda ortaya çıktığı hususu dikkate alındığında, idareler tarafından piyasa şartlarını yansıtan birim fiyat tespitlerinin yapılarak yaklaşık maliyetlerin hazırlanması tekliflerin yaklaşık maliyetin altında olmasına önemli bir fayda sağlayacaktır.
- İhale komisyonları ve ihale yetkilileri tarafından ihaleye verilen tekliflerin yaklaşık maliyetin üzerinde olduğu gerekçesi ile başkaca da bir değerlendirme yapılmadan ihalenin iptal edilmesi haklı ve doğru bir uygulama olmamaktadır.
- Yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin değerlendirilmesi ihale komisyonu tarafından yapılması ve tekliflerin kabul edilmesi ile ilgili sorumluğun idarelere ait olduğunun ihale mevzuatından düzenlenmiş olması nedeniyle birçok idare tarafından tekliflerin yaklaşık maliyetin üzerinde olduğu gerekçesi ile teklifler değerlendirme dışı bırakılarak ihalenin iptaline karar verilmektedir. Ancak, ihale mevzuatına bakıldığından burada idarelere ve ihale komisyonuna ihalenin iptali yönünde takdir yetkisi verilmiş olmasının yanında kamu kaynaklarının verimli ve zamanında kullanılmasına ilişkin görev/sorumlulukta verilmiştir. İhale komisyonları tarafından teklif fiyatlarının değerlendirilmesinde verilen tekliflerin piyasa fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığının değerlendirilmesi önemlidir. Burada yapılacak olan değerlendirmede yaklaşık maliyette kullanılan birim fiyatların piyasa fiyatları ile karşılattırılarak aradaki farkın ortaya konulması önerilebilir.
- Yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin değerlendirilmesinde ihale komisyonu veya ihale yetkilisi tarafından ihalenin bu nedenle iptal edilmeden önce iptal sonrasında işin yeniden ihale edilmesi halinde daha yüksek tekliflerin gelip gelmeyeceğine yönelik değerlendirmelerde yapılmalıdır. Burada ihalenin iptal edilmesi halinde yaklaşık maliyetin güncellenip güncellenmeyeceği hususu ile yaklaşık maliyetin güncellenmesi halinde ortaya çıkacak olan yaklaşık maliyet tutarı ve ihale ilan süresinde ortalama artışların dikkate alınarak yeni ihalede verilebilecek tekliflerin iptal edilen ihalede verilen teklifler ile kıyasının yapılması kamu kaynağının verimli kullanılmasının sağlamanın yanında ihtiyaçların zamanında karşılanmasınıda sağlayacaktır.
- EKAP Akademide yayımlanan “Kamu Alımlarında Enerji Verimliliği Vizyonu Üzerine” başlıklı makalede; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun; temel ilkeleri arasında idarelerin, ihalelerde ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları hususu hüküm altına alınmıştır. Ancak bu noktada idareler tarafından, “kaynak” ifadesinin sadece parasal tutar olarak yorumlanması, bu sorumluluk çerçevesinde hareket etmek zorunda olan idareler tarafından, en avantajlı teklif seçimi yapılırken, daha çok parasal tutarın ağırlıklı kriter olarak belirlenmesine sebep olduğu, oluşan bu yapı, avantajlı teklifin belirlenmesinde idarenin yöntem olarak fiyatı tek kriter olarak belirlemeye, isteklileri ise asgari tutarda teklif sunmaya yönlendirdiği ifade edilmiştir. Söz konusu makalede ayrıca, her ne kadar bu yaklaşım, sınırlı parasal kaynakların kullanılması konusunda isabetli gibi görünse de, daha düşük teklif sunma dürtüsüyle hareket eden isteklilerin, daha düşük nitelikli ürünleri tercih etmek suretiyle asgari şartlarda ihtiyacın karşılanması yolunu tercih ettikleri ve bununda en genel anlamda kalite ve işletme maliyeti yönünden verimliliği düşürdüğü zaman içerisinde gözlemlenmiş olduğu, bu durum aslında en az maliyetli teklifin, düşük tutarlı fiyat teklifi olmadığı hususunda farkındalığa yol açmış olduğu ifade edilmiştir. Buradan hareketle ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesinde yalnızca parasal tutarların kıyaslanması (yaklaşık maliyet ile verilen teklifler) veya değerlendirilmesi kaynakların verimli kullanılmasını her zaman sağlamayacağı ifade edilebilir. Belki burada ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesine yönelik yeni mevzuat düzenlemeleri yapılabilir.
- İhale mevzuatında idare tarafından fiyat dışı unsurların dikkate alınmaması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklif “teklif edilen fiyatların en düşük olanı” olarak belirlenmektedir. Bunun yanında yapım işleri ihaleleri için ihale mevzuatında idareler tarafından verilen teklifler ile yaklaşık maliyet dikkate alınarak “Sınır Değer tespiti” yapılmaktadır. Sınır değer tespiti ise Kamu İhale Genel Tebliğinin 45. Maddesinde yer alan esaslar çerçevesinde “yaklaşık maliyetin %120’sinin üzerindeki ve %40’ının altındaki teklifler dikkate alınmaksızın, geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması ve standart sapması olarak hesaplanmaktadır. Burada ihale mevzuatına yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin değerlendirilmesinde her ne kadar açıkça ifade edilmemişse de idareler tarafından ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesinde yaklaşık maliyetin %120’sine kadar olan geçerli tekliflerin kabul edilebilir olduğu anlaşılabilir. İhale komisyonları tarafından da bu husus dikkate alınabileceği gibi ihale mevzuatında yaklaşık maliyetin güncel olması şartıyla yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifler için bu yönde bir üst sınır belirlemesi yapılabilir.
- İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin değerlendirilmesi sürecinde temel ilkelere uygun bir karar alınabilmesi için yaklaşık maliyetin güncel olup olmadığını kontrol etmeleri gerekmektedir. Burada yapılacak kontrollerde örneğin yaklaşık maliyetin hazırlanmasında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yayımlanan ve 2 Haziran 2022 tarihinden itibaren geçerli olan birim fiyatlar yerine 1 Ocak 2022’den itibaren geçerli olmak üzere yayımlanan birim fiyatların kullanılmış olması halinde yaklaşık maliyet yeni birim fiyatlara göre güncellenerek tekliflerin buna göre değerlendirilmesi yapılabilir. Ancak, burada dikkat edilmesi gereken husus güncellenmiş tutarın sadece ihale komisyonu kararının oluşturulmasında teklif fiyatların değerlendirilmesinde dikkate alınabileceği ancak, yeterliğin belirlenmesi ile sınır değer tespiti gibi hususlarda dikkate alınamayacağıdır. Çünkü ihale mevzuatında yer alan düzenlemeler gereği yapım işlerinde yaklaşık maliyet ihale ilan tarihinden sonra güncellenememektedir. (YİİUY 11. Madde)
- Yaklaşık maliyetin üzerinde teklifler genel itibariyle piyasa fiyatları kaynaklı ve sözleşme süresinde olabilecek fiyat artışlar kaynaklı olmaktadır. İdareler tarafından ihale dokümanı hazırlanması aşamasında sözleşme süresi içerisinde tekliflerin piyasa koşullarına karşı korunmasını sağlamak amacıyla, dolayısıyla isteklilerinde ihalelere daha rahat ve daha düşük teklif sunmaları sağlamak adına süresi 365 günü aşmayan işlerinde sözleşme süresince fiyat farkı hesabının yapılacağına yönelik sözleşme ve idari şartname maddelerinde düzenleme yapılabilir. Sözleşmelerde Fiyat farkı hesabının yapılacağının düzenlenmesinin yanında ayrıca sözleşmenin 11. maddesinde aylık hakediş düzenlenmesi yerine gerekli ödenek planlaması yapılarak bir ay içinde birden fazla hakediş raporunun düzenlenebileceğine yönelik düzenleme de yapılabilir. Burada yapılacak olan düzenlemeler ile ödemelerin daha erken yapılması sağlanarak sözleşme sürecinde yüklenicilerin alım gücünün artırılması sağlanabilir. Bu da haliyle isteklilerin daha güvenli ve daha düşük teklif sunmalarına katkı sağlayabilecektir. Bu tür mevzuatın uygun gördüğü ancak idarelerin takdirinde olan düzenlemelerle tekliflerin yaklaşık maliyetin üzerinde olması en baştan önlenebilir.
6. Sonuç ve değerlendirme
Yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin değerlendirilmesi konusunda öncelik ihale komisyonunda olmakla birlikte tekliflerin değerlendirilmesine ilişkin tekliflerin üst sınırının ne olduğu ya da bu konuda nasıl bir değerlendirme yapılacağının ihale mevzuatında tam olarak açıklanmamış olması nedeniyle kamu yararı ve hizmet gereklerinin ne şekilde dikkate alınması gerektiği yönünde bir belirsizlik bulunmaktadır. Bu belirsizliklerin giderilmesi için ihale mevzuatında düzenlemeler yapılması gerektiği kanaatindeyim.
Yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte görülmesi halinde sorumluluğun idareye ait olduğu düzenlenmiş olması nedeniyle ihale komisyonları tarafından ihalelerin değerlendirmeler yapılmadan, salt yaklaşık maliyetin üzerinde teklif verdiği için isteklilerin ihale dışı bırakılmamasının ve yaklaşık maliyete eşit ya da yaklaşık maliyetin altında teklif çıkmadığı için ihalenin iptal edilememesi gerektiği kanaatindeyim. Bu durumda ihale komisyonunun, Kamu İhale Genel Tebliğinin 16.3. maddesindeki açıklamalar doğrultusunda gerekli inceleme ve değerlendirmeye yaparak karar vermesi gerekmektedir.
AMP Akademi yayınlarından Haziran 2022’de “Hap Bilgilerle Yapım İşleri İhaleleri” kitabımız çıkmış olup, kitapta buna benzer 155 adet Hap Bilgiye ulaşabilirsiniz.
Kitap hakkında detaylı bilgi sahibi olmak ve satın almak için aşağıda yer verilen bağlantı adresinden ulaşabilirsiniz.
Kaynaklar
- Kamu İhale Mevzuatı
- EKAP Akademi Yayınları