18 Mayıs 2024 Tarihli ve 32550 Sayılı Resmî Gazete yayımlanan mevzuat değişiklikleri ile Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ile Kamu İhale Genel Tebliğinde yapılan düzenlemeler kapsamında yaklaşık maliyette fiyat dışı unsur puanlaması belirli koşullar altında zorunlu hale getirildi.
Öncelikle ifade etmek gerekirse 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda temel kural, ekonomik açıdan en avantajlı teklif anılan kanunun 37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda fiyat esasına göre belirlenmesidir. Ancak, kanunun 40’ıncı maddesinde, Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenebileceği, ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirleneceği hükme bağlanmıştır.
Bu bağlamda 18 Mayıs 2024 Tarihli ve 32550 Sayılı Resmî Gazete yayımlanan mevzuat değişiklikleri ile birlikte Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ile Kamu İhale Genel Tebliğinde fiyat dışı unsur puanlama yöntemi ile fiyat dışı unsur olarak belirlenebilecek niceliksel ve niteliksel hususlar düzenlenmiştir.
Yapılan son değişiklikler ile birlikte fiyat dışı unsur ile ilgili hususlara uygulama birliği sağlanması adına daha bir netlik kazandırılmış olmakla birlikte, yapım işleri ihalelerinde birim fiyatlı sözleşmelerde yaklaşık maliyeti 4734 sayılı Kanunun 8’inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına eşit veya bu değerin üzerinde olan işlerde, ekonomik açıdan en avantajlı teklifin, fiyat ile birlikte fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak belirlenmesi zorunluluğu getirilmiştir.
Ayrıca, birim fiyatlı sözleşmelerde isteklinin teklifi ile idare tarafından hazırlanan yaklaşık maliyetin birbiri ile uyumuna ilişkin fiyat dışı unsur puanlama yönteminin mutlaka kullanılması zorunluluğu ile buna ilişkin alt puanlama sınırına yönelik yönelik düzenlemeler de bu kapsamda yapılmıştır.
Fiyat dışı unsur belirlenmesinde dikkat edilmesi gerekenler ile güncel mevzuat düzenlemeleri
4734 sayılı Kanun kapsamında yapılan ihalelerin neredeyse tamamı artık EKAP üzerinden elektronik ortamda gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda idareler tarafından ihale dokümanları (idari şartname, sözleşme tasarısı, teknik şartname vb.) EKAP üzerinden hazırlanmakta olup, istekliler tarafından da ihaleye ilişkin teklifler EKAP üzerinden hazırlanarak e-imza ile yine EKAP üzerinden gönderilmektedir.
Bu nedenle fiyat dışı unsur işlemlerine ilişkin hususlara EKAP üzerinden hazırlanan dokümanlarda yer verilmesi, yer verilecek düzenlemelerin güncel mevzuata uygunluğuna dikkat edilmesi gerekmektedir.
18 Mayıs 2024 Tarihli ve 32550 Sayılı Resmî Gazete yayımlanan ve 15 Haziran 2024 tarihinde yürürlüğe giren Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ile Kamu İhale Genel Tebliğinde yer verilen güncel düzenlemeler aşağıdaki şekildedir.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği
Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi-MADDE 61;
(1) Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir.
(2) (Ek fıkra: 18/05/2024-32550 R.G./30. md., yürürlük: 15/06/2024) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına eşit veya bu değerin üzerinde olan ve birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen işlerde, ekonomik açıdan en avantajlı teklifin, fiyat ile birlikte fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak belirlenmesi zorunludur.;
(3) (Ek fıkra: 18/05/2024-32550 R.G./30. md., yürürlük: 15/06/2024) Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat ile birlikte fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenmesi halinde fiyat ve fiyat dışı unsurlar puanlanır. Fiyat puanlamasında en düşük geçerli teklif tutarı veya sınır değer ya da bu değerin üzerindeki ilk geçerli teklif tutarı kullanılır. Fiyat dışı unsurların puanlamasında ise 62 nci maddede belirtilen unsurlar esas alınır.
Fiyat dışı unsurlar ve bu unsurlara yönelik düzenleme MADDE 62;
(1) İhale konusu işin özelliği göz önünde bulundurularak işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer, süre gibi unsurlar fiyat dışı unsur olarak belirlenebilir.
(2) Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin, fiyat ile birlikte fiyat dışı unsurların da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde; fiyat dışı unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları ile hesaplama yöntemi ve bu unsurlara ilişkin değerlendirmenin yapılabilmesi için sunulacak belgeler idari şartnamede açıkça belirtilir.
(3) Fiyat dışı unsurlar, bir marka veya model esas alınarak rekabeti ortadan kaldırıcı bir şekilde belirlenemez.
(4) Fiyat dışı unsurlara, bu unsurların parasal değerlerine veya nispi ağırlıklarına ve hesaplama yöntemine yönelik düzenlemeyi yapan birim veya görevliler tarafından gerekçeli bir açıklama belgesi hazırlanır ve bu belge ihale onay belgesinin ekinde yer alır.
Kamu İhale Genel Tebliği
18 Mayıs 2024 Tarihli ve 32550 Sayılı Resmî Gazete yayımlanan ve 15 Haziran 2024 tarihinde yürürlüğe değişiklikler ile Kamu İhale Genel Tebliğinin 53.3 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat ile birlikte fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenmesi ile ilgili hususlar
4734 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi uyarınca, ekonomik açıdan en avantajlı teklif; sadece fiyat esasına göre belirlenebileceği gibi fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınarak belirlenebilmektedir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin fiyat ile birlikte fiyat dışı unsurlar kullanılarak belirlenmesi durumunda, fiyat ve fiyat dışı unsurlar dahil toplam değerlendirme puanının yüz tam puan üzerinden hesaplanması ve aşağıdaki esaslara uyulması gerekmektedir.
Fiyat dışı unsurların, Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen ilkelere aykırı olmayacak şekilde idari şartnamede açık ve net olarak düzenlenmesi gerekmektedir.
İdari şartnamede fiyat dışı unsur olarak belirlenen hususların parasal değerlerinin veya nispi ağırlıklarının belirlenmesi gerekmektedir.
Fiyat dışı unsur olarak niceliksel ve niteliksel belirlemeler
Aşağıda yer verilen hususlar ile idare veya Kurum tarafından belirlenen benzeri diğer hususların biri, birkaçı ya da tamamı fiyat dışı unsur olarak kullanılabilir.
a) İstekli hakkında ihale tarihinden önceki son beş yıl içinde kamu ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verilmemiş olması,
b) 4735 sayılı Kanuna göre imzalanan sözleşmelerin, ihale tarihinden önceki son beş yıl içinde aynı Kanunun 16 ncı maddesine göre devredilmemiş ve/veya yükleniciden kaynaklanan nedenlerle feshedilmemiş olması,
c) 4735 sayılı Kanuna göre ihaleyi yapan idare ile imzalanan sözleşmelere konu işlerin, ihale tarihinden önceki son beş yıl içinde süre uzatımı dahil süresinde bitirilmiş olması,
ç) Kullanılacak olan tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmanın isteklinin kendi malı olması,
d) Yapım işleri cirosunun toplam ciroya oranı,
e) İsteklinin faaliyet süresini gösteren genel deneyimi,
f) Belli İstekliler Arasında İhale Usulü İle İhale Edilen Yapım İşlerinde Uygulanacak Tip Ön Yeterlik Şartnamesinin 7.9 uncu maddesinde belirlenen puanlama kriterleri,
g) İsteklinin ihaleyi yapan idareye karşı yükleniminde bulunan yapım işlerinin sayısı ve/veya tutarının düşük olması,
ğ) İhale konusu işi oluşturan bileşenler itibarıyla isteklinin teklifi ile yaklaşık maliyet yapısının birbiri ile uyumu,
h) İhale konusu iş kapsamındaki iş kalemleri/iş gruplarının belirli bir miktarının daha önceki bir işte gerçekleştirilmiş olması,
Bu kapsamda, isteklilerin ekonomik ve mali kapasitelerine ilişkin fiyat dışı unsurların değerlendirilmesinde yasal süresi içerisinde vergi dairesine verilen beyannameler haricindeki düzeltme beyannameleri dikkate alınmaz. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat ile birlikte fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak belirlendiği birim fiyatlı işlerde, fiyat dışı unsur puanlamasında (ğ) bendinde yer alan unsurun kullanılması zorunlu olup bu unsurun asgari puanı toplam fiyat dışı unsur puanının yarısının altında olamaz. (ç) bendinde yer alan unsurun puanlanmasında Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 41 inci maddesi hükümleri uygulanır. Bunlar dışındaki diğer unsurların her biri için azami beş puan verilir.
Fiyat dışı unsur puanlamasında belirlenen unsurların niteliğine uygun düştüğü ölçüde;
a) Asgari ve azami değerler arasında kalan ara değerler için doğrusal orantı yapılır.
b) İş ortaklığının puanı, her bir ortağın hesaplanan puanlarının ortaklık oranları ile çarpılması suretiyle bulunan puanların toplamıdır. Ancak, (ç) bendinde yer alan unsurun puanlamasında ortaklardan biri veya birkaçı tarafından aranan kriterin sağlanması yeterlidir.
Teklif fiyatı puanlaması; en düşük geçerli teklif tutarı veya 45 inci maddeye göre hesaplanan sınır değer ya da bu değerin üzerindeki ilk geçerli teklif tutarı referans değer alınarak yapılabilir. Bu durumda toplam değerlendirme puanı 100 olmak kaydıyla referans değere 50’den az olmamak üzere ihale dokümanında belirlenen tam puan verilir. Puanlama, teklif tutarları ile referans değer arasındaki farka bağlı olarak aşağıdaki formüle göre yapılır.
TP = Ptam – Pfark
Pfark = |RD – TF| x Ptam / RD
Bu formülde yer alan;
TP: İsteklinin teklif puanını,
RD: Referans değeri,
TF: İsteklinin teklif fiyatını,
Ptam: Referans değere verilen tam puanı,
Pfark: Referans değer ile teklif fiyatı arasındaki farkın mutlak değeri esas alınarak hesaplanan puanı, ifade eder.
Yaklaşık Maliyette Fiyat Dışı Unsur Puanlamasındaki Zorunluluk
Yapım işleri ihalelerinde ihale hazırlık sürecinde Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinde belirlenen esaslar çerçevesinde yaklaşık maliyetin hesaplanması gerekmektedir.
Yaklaşık maliyet hesabı, imalat iş kalemlerine ait miktarların projelere göre tespit edilmesi sonrasında, yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçler dikkate alınarak yapılmaktadır.
Birim fiyat teklif alınmak suretiyle ihalesi yapılan yapım işlerinde ihale dokümanı kapsamında isteklilere imalat iş kalemleri ile bunlara ilişkin toplam miktarların gösterildiği “Birim Fiyat Teklif Cetveli” verilmektedir. İhaleye katılan istekliler tarafından birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her bir iş kalemine ilişkin teklif edilen birim fiyatlar ile bu birim fiyatlar ve imalat miktarları dikkate alınarak her bir iş kalemine ait tutarı hesaplayarak toplam tekliflerini oluştururlar.
Birim fiyat teklif cetveli ile Yaklaşık maliyet hesaplama cetvelleri incelendiğinde idareler tarafından yaklaşık maliyet hesap cetveline paralel olarak iş kalemleri ve iş kalemlerine ait miktarlar belirlenerek birim fiyat teklif cetveli oluşturulmaktadır.
Fiyat dışı unsur puanlamasında iş kalemlerine ilişkin istekliler tarafından verilen teklif tutarlarının toplam teklif bedeli ile uyumunun aynı iş kalemlerinin yaklaşık maliyet tutarlarının toplam yaklaşık maliyet ile uyumu dikkate alınmaktadır. İhale uygulama yönetmeliği ile genel tebliğ düzenlemelerinde birim fiyatlı ihalelerde, ihale konusu işi oluşturan iş kalemleri itibariyle isteklinin teklifi ile yaklaşık maliyetin oransal olarak birbiri ile uyumlu olmasına ilişkin yöntemin kullanılmasının zorunlu olduğu ifade edilmiştir.
Sonuç
Özetlemek gerekirse, yapılan ihalelerde ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenebilmektedir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat ile birlikte fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenmesi halinde fiyat ve fiyat dışı unsurlar değerlendirme puanının yüz tam puan üzerinden hesaplanması gerekmektedir.
Fiyat dışı unsur olarak niceliksel ve niteliksel belirlemeler yapılabilmekte olup, bu belirlemeler öncelikle Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 62’nci maddesi olmak üzere yönetmeliğin 61’inci maddesi ile Kamu İhale Genel Tebliğinin 53.3’üncü maddesinde yer verilen düzenlemeler çerçevesinde belirlenerek puanlama yapılmalıdır.
İlgili maddelerde yer verilen düzenlemeler kapsamında birim fiyatlı yapım işleri ihalelerinde yaklaşık maliyet dikkate ( yaklaşık maliyet≥ eşik değerin yarısı) alınarak fiyat dışı unsur puanlamasının yapılması zorunluluğu bulunmaktadır. Burada yaklaşık maliyet ile birlikte diğer fiyat dışı unsurlarda dikkate alınabilmektedir. Dikkate edilmesi gereken husus yaklaşık maliyet ile teklif fiyatına ilişkin uyumun mutlaka belirlenmesi gerektiğidir.
Fiyat dışı unsur belirlemesinde aşağıda yer verilen hususlar önem arz etmektedir.
- Teklif fiyatı tam puanın asgari ne olacağı?
- Teklif fiyatı puanı hesaplaması ile referans değer belirlemesinin nasıl yapılacağı?
- Fiyat dışı unsur/unsurların toplam puanının azami ne olacağı?
- Teklif fiyatı ile yaklaşık maliyet uyumuna ilişkin puanlama yöntemi zorunluluğunun nasıl uygulanacağı?
- Fiyat dışı unsur puanlamasında birden fazla yöntemin kullanılması halinde teklif fiyatı ile yaklaşık maliyet uyumuna ilişkin puanlama yöntemine ait asgari puanın ne olacağı?
- İsteklilerin toplam puanı ile fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedelinin nasıl belirleneceği?
- Ortak girişimlerde fiyat dışı unsur puanlama hesabının nasıl yapılacağı, nelere dikkat edilmesi gerektiği?
- Fiyat dışı unsur değerlendirmesinde Temel İlkelere uygunluk değerlendirmesinin nasıl yapılacağı?
- İdare ve isteklilerin fiyat dışı unsurların dikkate alındığı ihalelerde EKAP’ta dikkate etmeleri gereken hususların neler olduğu?
- İdarelerin fiyat dışı unsurların ihalede dikkate alınmasına ilişkin gerekçe ve onay işlemlerini nasıl yapması gerektiği?
Bu ve benzeri konularda danışmanlık ve eğitim hizmetlerimiz için bizi arayabilirsiniz.
Danışmanlık için : 0532 475 22 41
Eğitim için : 0532 120 59 24 nolu numaralarımız üzerinden telefon veya whatsapp ile ulaşabilirsiniz.
Elektronik İhalelerde Fiyat Dışı Unsurlar makalemize buradan ulaşabilirsiniz (makalede yer alan yönetmelik ve tebliğ düzenlemeleri makalenin yazıldığı tarihte geçerli olan düzenlemelerdir.)
Yapılan değişikliklerin tamamını içeren yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Resmi Gazete değişikliklerinin tamamına buradan ulaşabilirsiniz